به منظور بررسی اثرات ریزگردها برخصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاهان زراعی، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در دهگلان انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل فاکتور ریزگردها در 2 سطح (با اعمال ریزگردها و بدون اعمال ریزگردها) و فاکتور گیاه زراعی در 3 سطح (خیار، گوجه فرنگی و لوبیا) بودند. پاشش ریزگردها بر سطح گیاهان زراعی (لوبیا، گوجه فرنگی و خیار) اواسط دوره رشد و اوایل مرحله گلدهی صورت گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تأثیر ریزگردها بر محتوی کلروفیل کل و کلروفیل a، پرولین، پروتئین و قند محلول در آب معنی دار بود، در حالی که ریزگردها اثر معنی داری بر محتوی کلروفیل b و قند محلول در الکل نداشتند. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که ریزگردها بر وزن برگ، وزن ساقه و ارتفاع خیار، گوجه فرنگی و لوبیا دارای تاثیر معنی دار بوده است. گیاهان مختلف از نظر وزن برگ و ارتفاع تفاوت معنی داری داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده به طور کلی گیاه گوجه فرنگی بیشتر از لوبیا و خیار تحت تاثیر ریزگردها و کاهش صفات مورد مطالعه قرار گرفت که احتمالا بدلیل داشتن کرک های بیشتر در سطح برگ می باشد، هرچند در برخی صفات این نتیجه از لحاظ آماری معنی دار نبود. در واقع ریزگردها از طریق کاهش محتوی کلروفیل، محتوی پروتئین محلول و قندهای محلول در برگ و افزایش محتوی پرولین منجر به کاهش معنی دار وزن خشک برگ و ساقه در خیار، گوجه فرنگی و لوبیا و همچنین کاهش معنی دار ارتفاع در خیار و لوبیا شده است که ممکن است به دلیل کاهش فتوسنتز در گیاهان زراعی باشد. کاهش عملکرد ممکن است به دلیل وجود ریزگردها و همچنین ممانعت این پدیده از جذب ریز مغذی ها از طریق محلول پاشی شده است. بنابراین پیشنهاد می گردد در زمانی که سامانه های گرد و غبار از منطقه عبور می نمایند، درصورت امکان از آبیاری بارانی جهت جلوگیری از خسارت ریزگردها استفاده شود.
