سامان نیک مهر

یکی از چالش‌های توسعه پایدار کشاورزی، استفاده درست از منابع آب و سایر نهاده‌های کشاورزی به‌ منظور افزایش بهره‌وری است که یکی از راهکارهای آن استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری است. هدف از این مطالعه، ارزیابی شاخص‌های بهره‌وری مصرف آب و انرژی محصول سیب‌زمینی در دشت دهگلان استان کردستان بوده است. در پژوهش حاضر، 19 مزرعه به‌صورت تصادفی، به مجموع مساحت 177 هکتار، انتخاب شدند. مزارع در سه گروه CE (سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک با منبع تأمین انرژی برق)، CD (سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک با منبع انرژی سوخت دیزلی) و WE (سامانه آبیاری بارانی لوله‌چرخ‌دار با منبع تأمین انرژی برق)، دسته‌بندی شدند. حجم آب مصرفی مزارع، به وسیله دبی‌سنج اولتراسونیک اندازه‌گیری گردید. در پایان فصل آبیاری، میزان برق مصرفی هر کدام از مزارع از شرکت برق منطقه‌ای استان، دریافت شد. در مزارعی که از سوخت دیزل برای موتور‌پمپ‌ها، استفاده می‌شد، میزان گازوئیل مصرفی ماهانه ثبت می‌گردید. میزان عملکرد محصول نیز، از طریق کیل‌گیری اندازه‌گیری شد. متوسط میزان بهره‌وری مصرف آب مزارع مذکور به ترتیب 1/4، 5/3 و 1/4 کیلوگرم بر مترمکعب و شاخص بهره‌وری مصرف انرژی نیز به ترتیب 4/0، 2/0 و 4/0 کیلوگرم بر مگاژول بود. متوسط شاخص کارایی مصرف انرژی نیز به ترتیب 4/1، 7/0 و 4/1 بود. متوسط شاخص انرژی ویژه نیز به ترتیب 7/2، 7/5 و 5/2 مگاژول بر کیلوگرم بوده است. به‌طورکلی، بر اساس شاخص‌های موردمطالعه، وضعیت مزارع CD نامطلوب و انرژی خالص دریافتی از آن‌ها، منفی است.