قضیه خلاف فقهی از آغاز پیدایش فقه و شکل گیری مذاهب فقهی، مورد اهتمام و توجه عالمان و فقهیان بوده است و بزرگان علم و معرفت پیوسته بدان توجه داشته اند. محرک اصلی آنان در این مساله، تحقیق و جستجوی حق و تصحیح تبعیّت و پیروی بوده است. آنان در طلب مراد شارع حکیم نهایت جهد وطاقت خود را بکار گرفته و طلب حق راوجهه همّت خویش قرار داده اند. چونکه از نظر علم اصول برای آنان- جمهور- مشخص شد که حق واحد است حتی اگر آراء و اجتهادات متباین باشد و مصیب یکی است حتی اگر قاصدان و جویندگان متعدد باشند آنان در تعیین و تشخیص حق و در جهت احقاق آن و بمنظور انجام وظیفه خود در قبال علم، آسایش و راحت طلبی را به کناری نهادند و خلاصه همت و عزم و تلاش خود را در همین ثروت و ترکه محسوس فقهی بجا گذاشتند. وقوع اختلاف فقهی امری گریز ناپذیر است زیرا فهم و ادراکات بشری به حکم طبیعت، متفاوت است و استعدادها هم به حکم فطرت و سرشت، مختلف و گوناگون است و از جهتی دیگر، وجود اسباب حتی در ذات ادله نیز موجب تعدد آراء و نتایج مختلف گردیده است.اما وجود اختلاف در احکام هیچگاه مانع فرمانبرداری واطاعت و پیروی نکردن از حق نبوده است زیرا اصول و مبانی دریافت احکام از انحراف وکجروی بدور بوده است وحتی امور ظنی که دارای وجوه ظریف و دقیق هستند از لحاظ ابهام و پوشیدگی به گونه ای نیستند که بصیرت اندیشان از اصابت بدان عاجز بمانند و راه را به خطا روند.
