علم اخلاق علمی است که صفات نفسانی خوب و بد و اعمال و رفتار اختیاری متناسب با آنها را معرفی می کند و شیوه ی تحصیل صفات نفسانی خوب و انجام اعمال پسندیده و دوری از صفات نفسانی بد و اعمال ناپسند را نشان می دهد اما علم فقه علمی است که به تبیین احکام شرعی عملی متعلق به افعال و اقوال مکلفین می پردازد. در مورد علم فقه این سؤال وجود دارد که اخلاق چه جایگاه و نقشی در فقه دارد و گزاره های اخلاقی در علم فقه موضوعیت دارند. برای اهل فن و آگاه فقه واضح و روشن است که علم فقه اعمال و رفتار انسان مکلّف را از دو جهت بررسی و داوری می کند. نخست از جهت آثار اخروی و ثواب و عقابی در زیر عناوینی از قبیل وجوب و حرمت یعنی این فعل واجب است و انجامش ثواب اخروی و این فعل حرام است و انجامش عقاب اخروی به دنبال دارد و جهت دوم داوری فقه نسبت به افعال مکلفین از جنبه ی صحت و بطلان است که آثار حقوقی و دنیویی دارد. حال اگر جنبه ی نخست مورد ملاحظه واقع شود جنبه ی اخلاقی علم فقه که بخش مهمی از متون و منابع اخلاق اسلامی را تشکیل می دهد به وضوح قابل مشاهده است. در تایید این ادعا شواهد فقهی گوناگگونی وجود دارد. به طور مثال، صحت و بطلان عمل بیع که یکی از افعال مکلفین است در گرو رعایت احکام فقهی مرتبط با ارکان و شروط بیع در فقه اسلامی است اما رضایتمندی طرفین و انعطاف پذیری و اهل مسامحه بودن در هنگام خرید و فروش یک عمل اخلاقی است.
