تیمم به معنای قصد و در اصطلاح فقها و علما شرعاً یعنی طهارتی خاکی به جای وضو یا غسل که با رسانـدن گرد و غبار خاک پاک به صورت و دو دست با مسح کـامل آنها همراه با نیت و به شیوه ای مخصوص حـاصل می شود. بنابراین امت اسلام هـمگی بر جواز تیمم به جای وضو و غسل، چه غسل جنابت باشد یا حیض باشد یا نفاس، در فقدان آب یا عدم توانایی استعمال آن جهت ادای نمازهای فرض یا سنت و سجده های شکر و تلاوت و ... اجماع و توافق نظر دارند. تیمم درمذاهب اربعه، دارای صفت و اسباب و ارکان و شروط و نواقضی می باشد. نمازگزار به هنگام فقدان آب، در طلب آن در بارو بنه و چهارسویش می کوشد و با اطمینان از عدم وجود آب و ناامید شدن از وجود آن، و یا آنگاه که، آب در دسترس دارد، أمّا با تعذر استعمال آن، همچون وجود مانع یا داشتن جبیره بر بدن و ... روبرو است، خاک پاک را قصد نموده و ضمن داشتن نیّت، کف دست هایش را بر آن می زند، ابتدا صورت و بعد هر دو دستش را با آن مسح می نماید. اکنون با این طهارت خاکی، بجا می آورد آنچه را که انجام آن با وضو و غسل صحیح است. لذا می توان گفت که: اسباب تیمم: فقدان آب، عدم توانایی بر استعمال آن، بیماری و خوف از طولانی شدن بیماری، نیاز به آب موجود جهت رفع تشنگی، خوف بر تلف جان و مال در طلب آب، شدّت سرما، فـقدان وسیله ی برداشت آب وترس از رفتن وقت نماز است. و ارکان یا فرائض تیمم: نیت، مسح صورت و دو دست، خاک پاک، ترتیب و موالات بوده و از شروط آن: دخول وقت، فقدان آب و طلب آن، داشتن عذر مباح و انقـطاع و زوال آنچـه که منافی تیمم و مانع آن است، و نواقض تیمم هم: دیدن آب، قدرت یافـتن بر استعمال آن، زوال عذر، خروج وقت و ارتداد می باشد.
