راحله شاکری

سرطان سینه یکی از شایع ترین سرطان ها در میان زنان است که از تکثیر بی رویه ی سلول های اپی-تلیال پستان ایجاد می شود. شیمی درمانی یکی از متداول ترین روش درمانی سرطان سینه است که با عوارض جانبی بسیار زیادی مانند مرگ سلول های سالمِ در حال تکثیر و مقاومت دارویی همراه است. تلاش برای یافتن ترکیبات جدید و فاقد عوارض جانبی ضروری به نظر می رسد. یکی از راهکارها، جستجوی ترکیبات ضدسرطانی جدید در منابع طبیعی و گیاهی است. آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak. یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده یLamiaceae است که حاوی ترکیبات دارویی ارزشمندی است. در این پژوهش برای اولین بار اثر غلظت های مختلف اسانس آویشن دنایی بر دو رده ی سلولی سرطان سینه شامل MDA-MB-231 و MCF-7 در مدت زمان های 24 و 48 ساعت در کشت تک لایه و کشت سه بعدی با تست MTT بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانس آویشن دنایی به صورت وابسته به غلظت و وابسته به زمان مرگ سلولی را در هر دو رده ی سلولی القا می کند. IC50 اسانس در کشت سه بعدی بیشتر از کشت تک لایه بود که نشانگر مقاومت سلول های اسفروئیدی به مرگ سلولی است. رده ی سلولی L929 به عنوان سلول سالم، مقاومت بیشتری در برابر اثر سمیت سلولی اسانس داشت که نشان دهنده ی اثر قوی تر اسانس بر سلول های سرطانی است. هم چنین در این پژوهش، اثر اسانس بر فعالیت ماتریکس متالوپروتئینازهای خارج سلولیِ -2 و -9 با روش زایموگرافی مورد بررسی قرار گرفت. این آنزیم ها به علت توانایی هیدرولیز ماتریکس خارج سلولی می-توانند نقش مهمی را در بروز و متاستاز سرطان سینه داشته باشند. فعالیت ماتریکس متالوپروتئیناز-2 در محیط کشت سلول های MDA-MB-231 تیمار شده با غلظت های 2/0 و 5/0 میلی گرم در میلی لیتر اسانس، کاهش معناداری در مقایسه با کنترل داشت. فعالیت ماتریکس متالوپروتئیناز-9 هم در محیط کشت سلول های MDA-MB-231 تحت تیمار اسانس با غلظت 5/0 میلی گرم در میلی لیتر نسبت به کنترل کاهش معناداری داشت. علاوه بر خاصیت ضدسرطانی، خاصیت ضد اکسایشی اسانس با روش ABST بررسی شد. اسانس دارای فعالیت ضد اکسایشی بود. تیمول (79/32%)، متیل اترکارواکرول (307/8%)، پارا-سیمن (024/7%)، بتا-کاریوفیلن (023/7%) و کاریوفیلن اکسید (390/6%) ترکیبات غالب اسانس آویشن دنایی بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس آویشن دنایی یک منبع غنی از ترکیبات با اثر مهاری بر تکثیر سلول های سرطان سینه و فعالیت ضداکسایشی است.