تغییر کاربری اراضی از مرتع به دیمزار به طور معنی داری می تواند بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیر بگذارد. از آنجایی که بهبود کیفیت خاک به بازه زمانی طولانی نیاز دارد، به همین دلیل بررسی توالی ثانویه در مراتع تحت تغییر کاربری در استان کردستان انجام گرفت. برای این منظور، چهار منطقه در استان کردستان شامل کیلک، صلوات آباد، سراب قامیش و ماموخ انتخاب گردید. در هر منطقه از دو کاربری مرتع و دیمزار رها شده همجوار (با سابقه 30 سال تغییر کاربری) نمونه های خاک در عمق 30-0 سانتی متری در قالب طرح نمونه گیری تصادفی ـ سیستماتیک برداشت شد. شاخص های مورد ارزیابی شامل بافت خاک، اسیدیته خاک، هدایت الکتریکی، پتاسیم قابل جذب، کربن آلی خاک، نیتروژن کل و فسفر قابل جذب بود. نتایج مقایسه میانگین داده های به دست آمده نشان داد، به دنبال تغییر کاربری مرتع به دیمزار رها شده درصد کربن آلی در منطقه ماموخ 53/49 درصد کاهش داشت و در درصد نیتروژن نیز به ترتیب در مناطق کیلک، سراب قامیش و ماموخ کاهشی برابر 66/19، 24/28 و 30 درصد مشاهده شد. در میزان pH، درصد رس، درصد شن و درصد سیلت در هیچ کدام از کاربری های مناطق مورد مطالعه تفاوت معنی داری دیده نشد. به طور کل می توان چنین نتیجه گرفت که با گذشت 30 سال از رها شدن دیمزار ها، جز نیتروژن در اکثر فاکتور های فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی این تحقیق بهبود حاصل شده است.
