پرویز کرمی

برای بررسی تغییرات پوشش گیاهی و خاک مراتع در طول زمان و نیز بررسی نتایج حاصل از برنامه های مدیریتی، طرح پایش بسیار ضروری است. این مطالعه در راستای رسیدن به اهداف مدیریتی حوضه های زوجی خامسان صورت گرفته است. با توجه به اینکه در طرح پایش پوشش گیاهی باید روش های مورد استفاده در طول دوره پایش یکسان باشد در این طرح نیز از همان روش های مورد استفاده در گزارش ارزیابی پوشش گیاهی در سال 1393 استفاده شده است. در این مطالعه 64 پلات ثابت (29 پلات در حوضه نمونه و 35 پلات در حوضه شاهد) مستقر شده و فاکتورهای پوشش گیاهی کل، لاشبرگ، خاک لخت، سنگ و سنگریزه، پوشش تاجی تک تک گونه ها، تراکم گونه های گیاهی مختلف، زادآوری گونه ها، تعیین خوشخوراکی و حد بهره برداری مجاز اندازه گیری شد. از این اطلاعات هم برای محاسبه فاکتورهای گیاهی و هم مطالعات پایش استفاده گردید. نتایج مقایسه اندازه گیری های درصد پوشش تجمعی گونه های گیاهی سال 1394با سال 1393 نشان داد در حوضه نمونه 18/4 درصد و در حوضه شاهد 08/9 افزایش یافته است. مقدار تولید سال 1393 با تولید سال 1394 هم در حوضه نمونه و هم در حوضه شاهد از لحاظ آماری دارای اختلاف معنی داری بوده است (در حوضه نمونه P<0.05 و در حوضه شاهد P<0.05). در سال 94 نسبت به سال 93 تولید کل حوضه نمونه به مقدار 27 درصد و در حوضه شاهد 62 درصد کاهش یافته است. تنوع پوشش گیاهی هر دو حوضه نمونه و شاهد بر اساس فرمول شانون - واینر در سال 1393 و 1394 و در کل 64 پلات محاسبه گردید. میانگین شاخص تنوع در سال 1394 در حوضه نمونه 44/13 درصد و در حوضه شاهد 70/6 درصد بیشتر بوده است. با توجه به اینکه شاخص تنوع شانون واینر به گونه های نادر حساس می باشد ممکن است در سال 1393 در پلات ها بعضی از گونه ها که درصد خیلی کمی داشته اند یا به تعداد کمی بوده اند و یا جثه کوچکی داشته اند، دیده نشده و در نظر گرفته نشده اند و به همین دلیل مقدار شاخص تنوع در سال 1393 کمتر از سال 1394 بوده است. هم در حوضه نمونه و هم در حوضه شاهد مقدار پوشش تجمعی گونه ها در سال 1393 با 1394 دارای اختلاف معنی داری نبوده است (در حوضه نمونه P=0.3 و در حوضه شاهد P=0.52). از لحاظ آماری از نظر تنوع گونه ای هر دو حوضه نمونه و شاهد در سال 1393 با 1394 دارای اختلاف معنی داری بوده اند (در حوضه نمونه P<0.01 و در حوضه شاهد P<0.05).