پرویز فتحی

محدودیت منابع آب از مهم‎ترین عوامل محدود‎کننده تولید محصولات کشاورزی درمناطق خشک و نیمه‎خشک نظیر ایران محسوب می‎شود. مدیریت و بهینه‎سازی مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان مصرف‎کننده عمده منابع آب، ضرورتی اجتناب‎ناپذیر به شمار می آید. بکارگیری سیستم‎های نوین آبیاری و اعمال سناریوهای مدیریتی نظیرکم‎آبیاری نقش بسزایی در حفظ منابع آب و بهبود کارایی مصرف آب ایفا می‎کند. گندم جزوه کالاهای اساسی، ضروری و استراتژیک بخش کشاورزی محسوب می‎شود که حدود60 درصد اراضی زراعی کشور به کشت این محصول اختصاص یافته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر سطوح مختلف آب آبیاری و عمق های مختلف جایگذاری لاترال آبیاری قطره‎ای زیرسطحی بر عملکرد و کارایی مصرف آب محصول گندم در پاییز سال 1396 صورت پذیرفت. برای این منظور آزمایشی در قالب طرح کرت‎های خرد‎شده بر پایه طرح بلوک کاملا تصادفی در شهرستان سنندج اجرا شد. کرت‎های اصلی و فرعی تحقیق حاضر به ترتیب شامل چهار سطح آب آبیاری (60، 80، 100، 120 درصد نیاز‎آبی) و چهار عمق جایگذاری لاترال آبیاری (30،0 ،40 و50 سانتی‎متر) در سه تکرار می‎باشد. نتایج نشان داد که ‎حداکثر‎ عملکرد دانه محصول گندم در تیمار آبیاری کامل (100درصد نیاز آبی) و عمق جایگذاری لاترال برابر30 سانتی‎متر بدست آمد که اختلاف معنی‎داری مابین تیمار مذکور با تیمار کم‎آبیاری برابر 80 درصد نیاز آبی و عمق جایگذاری لاترال برابر40 سانتی‎متر وجود نداشت. علاوه براین بیشترین کارایی مصرف آب آبیاری و سود خالص سالیانه در سیستم آبیاری زیرسطحی با عمق جایگذاری لاترال برابر40 سانتی‎متر و عمق آب آبیاری برابر80 درصد نیاز آبی حاصل می گردد. لذا در شرایط استفاده از سیستم آبیاری قطره‎ای زیرسطحی در شهرستان سنندج برای محصول گندم، تیمار مذکور توصیه می‎شود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد سطوح مختلف آب آبیاری و عمق جایگذاری لاترال تاثیر معنی‎داری بر صفات مورفولوژک مورد بررسی از‎ جمله وزن هزار‎دانه و تعداد سنبله در متر مربع داشت.