صنعت مرغداری بهعنوان یکی از زیربخشهای مهم کشاورزی نقش کلیدی در تأمین نیازهای پروتئینی کشور ایفا میکند و منبع مقرون بهصرفهای از پروتئین محسوب میشود که آن را به یکی از ارکان اصلی امنیت غذایی تبدیل میکند. با توجه به اهمیت این محصول استراتژیک در امنیت غذایی و اقتصاد کشور، هدف پژوهش حاضر تحلیل و ارزیابی ساختار هزینههای تولید مرغ گوشتی در شهرستان سنندج و بررسی اثربخشی سیاستهای دولت بر مزیتهای نسبی و رقابتپذیری واحدهای تولیدی از طریق روش ماتریس تحلیل سیاست و برآورد تابع هزینه است. در این تحقیق، با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندیشده، ۸۷ واحد مرغداری گوشتی در شهرستان سنندج در سال 1403 انتخاب گردید. دادههای مورد نیاز نیز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بهصورت مقطعی گردآوری شد. نتایج حاصل از برآورد شاخصهای مزیت نسبی شامل نسبت هزینه منابع داخلی و نسبت منفعت به هزینه اجتماعی حاکی از وجود مزیت نسبی برای تولید این محصول در شهرستان سنندج در تمامی سطوح ظرفیت میباشد. همچنین، محاسبه شاخص حمایت مؤثر که ترکیبی از حمایت اسمی نهادهها و محصول نهایی است، بیانگر آن است که دولت حمایت مؤثری از تولید این محصول به عمل نیاورده است. شاخصهای توان رقابتی نیز برای محصول یاد شده دلالت بر توانایی بالای مرغ گوشتی در رقابت در بازارهای داخلی و بینالمللی دارند. نتایج برآورد تابع هزینه نشان میدهد که در میان متغیرهای مورد بررسی، نهاده دان بیشترین اثر مثبت را بر هزینههای تولید دارد، درحالیکه نیروی کار کمترین تأثیر را داشته است. بررسی دقیقتر ساختار هزینه نشان میدهد که اگرچه هزینههای مربوط به نهادههای وارداتی سهم قابل توجهی از کل هزینههای تولید را به خود اختصاص دادهاند؛ سهم نسبتاً پایین و کنترلشده عوامل تولیدی نظیر انرژی، آب، سوخت، برق و نیروی کار که عمدتاً از منابع داخلی و محلی تأمین میشوند، مزیت رقابتی قابل توجه و پایداری برای این صنعت محلی فراهم آورده است. از طرفی نتایج حاکی از وجود صرفهی ناشی از مقیاس در این صنعت است. لذا بر اساس این نتایج پیشنهاد میشود دولت و بخش خصوصی با طراحی برنامه جامع برای توسعه تولید داخلی نهادههای جایگزین ذرت و سویا از طریق مشوقهای مالی، ایجاد زنجیره تأمین محلی و سرمایهگذاری در فناوریهای تولید خوراک دام و طیور اقدام نمایند و با بازنگری در سیاستهای حمایتی با تمرکز بر ارائه تسهیلات کمبهره و اصلاح نظام قیمتگذاری به جای کنترل قیمت محصول نهایی و انتقال یارانههای حمایتی به انتهای زنجیره تولید گوشت مرغ به افزایش انگیزه تولیدکنندگان این صنعت کمک کنند. همچنین افزایش مقیاس تولید از طریق تشویق ادغام واحدهای کوچک، توسعه مرغداریهای صنعتی بزرگ مقیاس و ایجاد تعاونیهای تولیدی میتواند زمینه بهرهمندی بیشتر از صرفههای ناشی از مقیاس را فراهم آورد.
