برخی از رشته های علوم انسانی در مشخص ساختن ژانر تاریخ بیهقی اختلاف نظر داشته اند. هرچند در نخستین نگاه این اثر، مکتوبی ادبی است اما از سوی دیگر نام تاریخ بر خود دارد و از سویی دیگر به اعتبار برخی درونمایه های مفهومی می توان آن را متعلق به حوزه سیاست یا حتی فلسفه نیز دانست. اما شاید به میانجی بررسی موضوعی مانند «تحلیل گفتمان انتزاعی و مشروعیت بخشی در تاریخ بیهقی» بتوان با نقطه عزیمت عرصۀ ادبی، به حوزه های دیگر نیز تا حدی پرداخت و میانجی های این اثر سترگ را مشخص و برجسته ساخت. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به چنین موضوعی پرداخته است. به نظر می رسد رابطه میان آموزه های نظری و انتزاعی و رویدادها در تاریخ بیهقی از یک سو رابطه ای تأییدگرایانه و از سوی دیگر بر اساس نوعی تناقض بنا شده اند. از سوی دیگر نتایج بحث نشان دهندۀ آن است که نویسنده تاریخ بیهقی توانسته است در حوزه ایجاد مشروعیت به برخی از عناصر و سوژه های روایت خویش به درستی و با قدرت عمل کند. با این حال برخی ضوابطِ گفتمان مسلط، خرافه گرایی، کین توزی، شرارت و حتی ساختار مبتنی بر توطئه توسط او به میانجی گفتارهای انتزاعی نه تنها تقویت نمی شود بلکه شدیداً به واسطۀ برخی از آموزه های تاریخی مورد انتقاد گسترده قرار می گیرد. به نظر می رسد بیهقی از مکانیسم های گوناگونی بهره برده تا اولاً آنچه را به طور تاریخی خیر و نیکی می خوانده به میانجی آموزه های انتزاعی و عقلانی بیرون از متن مشروعیت بخشیده و همچنین آنچه را که در نظرش مورد نکوهش بوده ضمن رعایت صداقت در گزارش آن را به شکل های گوناگون تقبیح نماید.
