داستان های مدرسه با توجه به دوره و راوی می توانند روابط پنهان آموزش و پرورش و اجتماع را نمایان سازند. این امر از دریچه تحلیل انتقادی گفتمان و به ویژه تبار شناسی و تحلیل گفتمان فوکو نتایج معنادار و قابل توجّهی خواهد داشت. در پژوهش حاضر با عنوان بازنمایی هویت سوژه ها در داستان های مدرسه، داستان هایی از دوره نیمه کلاس (دوره های پهلوی اول و دوم) و از داستان نویسانی هم چون جلال آل احمد، صمد بهرنگی، علی اشرف درویشیان، رسول پرویزی و... انتخاب شده اند. داستان ها از سه منظر دانش آموز راوی، معلم راوی و شخص سوم راوی تحلیل شده اند. هدف از تحلیل، آشکارسازی رابطه متون منتخب با اوضاع جامعه و احوال آموزش و پرورش بوده است؛ هم چنین بر آن بوده ایم که پندپذیری از آموزش وپرورش در اصلاح جامعه چه جایگاهی دارد. در این پژوهش از تبارشناسی و تحلیل گفتمان انضباطی فوکو در بازنمایی هویت سوژه های مشارک در داستان ها سود جسته ایم. پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای انجام شده است. داستان های مورد بررسی 18 مورد از دوره نیمه کلاس است که به صورت تصادفی از بین کل داستان های چاپ شده با محوریت مدرسه انتخاب شده اند. نتایج تحلیل آثار نشان داده است که قدرت و گفتمان غالب از طریق نظام آموزشی و زیر مجموعه های آن، هم چون مدرسه، در جهت باز تولید آراء و افکار خو د در میان مردم بهره برده اند.
