ناصر شیربگی

زمینه و هدف: نظریه فضیلت حرفه‌ای به فضایل مرتبط با حرفه افراد می‌پردازد. هدف عمدۀ تحقیق حاضر بررسی مفهوم فضیلت حرفه‌ای معلمان در فضای آموزش‌وپرورش ایران از طریق ساخت یک ابزار روا و پایای خودارزیابی معلمان؛ برای مطالعۀ فهم معلمان، سنجش مؤلفه‌ها، و میزان آن در بین نمونه‌ای از معلمان ایرانی است. روش کار: پژوهش حاضر باتوجه به ماهیت و نحوۀ گردآوری داده‌ها، پژوهشی توصیفی و به روش پیمایشی است. رویکرد این پژوهش از نوع کمی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیۀ معلمان شهرستان سنندج در تمام مقاطع تحصیلی است که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای متناسب با حجم، نمونه آماری مورد نیاز (با توجه به نو ‌بودن موضوع و عدم در اختیار داشتن پرسش‌نامه استاندارد به ازای 65 گویه‌، تعداد پاسخگویان 650 نفر) انتخاب گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه محقق ‌ساخته از نوع سوالات بسته پاسخ بود که از نظر اساتید، صاحب‌نظران، کارشناسان خبره، و خبرگان موضوع برای روایی صوری، از آزمون‌های پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ برای پایایی پرسش‌نامه و همچنین از تحلیل عاملی تأییدی برای بررسی روایی سازه استفاده شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، مدل‌سازی معادلات ساختاری، و به روش حداقل مجذورات جزئی (PLS) تحلیل گردید. یافته‌ها: بررسی مقادیر t نشان می‌دهد که تمامی روابط مدل از نظر آماری تأیید می‌شوند و معنی‌دار هستند. سؤالاتی که بار عاملی ضعیف داشتند از مدل حذف شدند. از نظر آماری تفاوت معنی‌داری در میانگین فضیلت حرفه‌ای کل و مؤلفه‌های آن در دو گروه معلمان زن و معلمان مرد و دو گروه معلمان ناحیه 1 و 2 و همچنین برحسب میزان تحصیلات معلمان و برحسب دورۀ تحصیلی مشاهده نشد. بر اساس نتایج مدل پژوهش وجود همبستگی و رابطه معنی‌دار بین مؤلفه‌ها با سازه اصلی فضیلت حرفه‌ای معلمان مشاهده شد. تفاوت معنی‌داری در میانگین کل فضیلت حرفه‌ای معلمان و دو مؤلفه آن (تعهد به انجام عمل تدریس در راستای هدف‌های اجتماعی باارزش) و (تعهد داشتن نه صرفاً به عمل خود، بلکه همچنین به خود عمل تدریس) برحسب میزان سابقه کار مشاهده شد. تفاوت معنی‌داری در میانگین کل «فضیلت حرفه‌ای معلمان» و دو مؤلفه آن (تعهد به انجام عمل تدریس در راستای هدف‌های اجتماعی باارزش و تعهد به اصول اخلاقی و مراقبت در تدریس) برحسب میزان نوع استخدام مشاهده شد. تفاوت معنی‌داری در میانگین مؤلفه (تعهد به انجام عمل تدریس به شکلی نمونه و الگوبخش) برحسب نوع رشته‌ای که معلمان در مدرسه تدریس می‌کنند، مشاهده شد (05/0>p). تفاوت معنی‌داری در میانگین نمره کل فضیلت حرفه‌ای معلمان و مؤلفه (تعهد به انجام عمل تدریس به شکلی نمونه و الگوبخش) برحسب نوع رشته‌ای که معلمان در آن تحصیل کرده‌اند، مشاهده شد. نتیجه‌گیری: پرسش‌نامه محقق ساختۀ ارزشیابی «فضیلت حرفه‌ای معلمان» می‌تواند در محیط ایرانی یک ابزار روا و پایای خودارزیابی معلمان؛ برای مطالعۀ فهم معلمان، سنجش مؤلفه‌ها، و میزان آن در بین نمونه‌ای از معلمان ایرانی باشد؛ بنابراین معلمان ایرانی می‌توانند در این راستا دانش نظری و تجربی را در زمینۀ مبانی فضیلت حرفه‌ای گسترش دهند.