برای دستیابی به توسعـه پایدار و حفاظت از اکوسیستم های طبیعی، لازم است نقش عوامل اکولوژیکی (از جمله فیزیوگرافی) و تأثیر آن ها بر الگوی پراکنش و تنوع گونه ای مطالعه شود. هدف این پژوهش بررسی تاثیر عوامل فیزیوگرافی بر تنوع زیستی و الگوی پراکنش مکانی گونه های گیاهی در جنگل های زاگرس شمالی است. جهت اجرای این پژوهش جنگل های سامان عرفی روستای گمارلنگ در شهرستان مریوان انتخاب شد. منطقه مذکور از نظر ارتفاع از سطح دریا به سه کلاسه ارتفاعی 1500-1300، 1700-1500 و بیشتر از 1700 متر از سطح دریا تقسیم بندی شد، همچنین دو دامنه اصلی جنوبی و شمالی انتخاب شد. در هر کلاسه ارتفاعی تعداد 30 قطعه نمونه و در هر کلاسه جهت تعداد 45 قطعه نمونه دایره ای شکل 10 آری (1000 مترمربعی) به شیوه منظم – تصادفی برداشت شد. جهت بررسی اطلاعات لایه درختچه ای در مرکز هر قطعه نمونه دایره ای شکل، یک پلات 5*5 متر (25 مترمربعی) برداشت شد. جهت بررسی الگوی پراکنش مکانی درختان و درختچه ها از روش قطعه نمونه استفاده شد. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار PEST و Ecological Methodology انجام شد. نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی دامنه بر مشخصات کمی درختان (شامل ارتفاع کل، سطح تاج و درصد تاج پوشش) تاثیر دارد و درختان واقع شده در دامنه ارتفاعی بیشتر از 1700 متر و دامنه های شمالی دارای مشخصات کمی بزرگتری هستند. در مورد وضعیت تنوع زیستی در لایه درختی و درختچه ای، کلاسه ارتفاع از سطح دریا بیشتر از 1700 متر و دامنه شمالی دارای میانگین شاخص های تنوع زیستی بزرگتری بودند و اختلاف میانگین شاخص های تنوع زیستی در کلاسه های ارتفلاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی دامنه معنی دار بوده است و عوامل فیزیوگرافی (ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی دامنه) بر وضعیت پارامترهای کمی و تنوع زیستی (لایه درختی و درختچه ای) تاثیر دارد. نتایج بررسی الگوی پراکنش درختان و درختچه ها نشان داد که الگوی پراکنش درختان و درختچه ها در کلاسه های ارتفاع از سطح دریا و دو دامنه شمالی و جنوبی کپه ای بوده است. براساس نتایج پژوهش پیشنهاد می شود برنامه های حفاظتی و حمایتی برای جنگل-های مورد پژوهش در دامنه های جنوبی و کلاسه های ارتفاعی پایین (1300 تا 1500 متر از سطح دریا) متمرکز گردد.
