نقی شعبانیان

بنه با نام علمی Pistacia atlantica درختی از خانواده Anacardiaceae است که در تمام نقاط ایران به جز ناحیه خزری پراکنش دارد. وسعت پراکنش این گونه در استان کردستان حدود 102000 هکتار می باشد و در دامنه های ارتفاعی 700 تا 1800 متر از سطح دریا گسترش دارد که زیر گون غالب آن Pistacia atlantica Subsp. Kurdica می باشد. علاوه بر چوب سقز از مهمترین محصولات فرعی حاصل از درختان بنه است. بنه می تواند به عنوان یک پایه مناسب برای ارقام تجاری مورد استفاده قرار گیرد. ازدیاد و تکثیر انبوه بنه با استفاده از بذر مشکل بوده و بذرهای آن غالبآ پوک ودارای درصد جوانه زنی پایینی می باشند. معمولا رشد نهالهای بذری آن در مراحل اولیه بطئی و کند می باشد. علاوه بر این بعلت دوپایه بودن و هتروزیگوسیتی بنه، غیر یکنواختی و تنوع ژنتیکی زیادی در نهالهای بذری حاصله مشاهده میشود و واکنش نهالهای بذری در سطح مزرعه تا حد زیادی غیر قابل پیش بینی است. در مجموع این موارد باعث گردیده تا نتوان از این گیاه ارزشمند در کشورمان به نحو مطلوب استفاده کرد. ریزازدیادی به عنوان یکی از مهمترین تکنیکهای کشت بافت اهمیت فوق العاده ای در مورد تکثیر انبوه گیاهان باغی و جنگلی دارد و با استفاده از این تکنیک میتوان به تکثیر انبوه و کلونال درخت یا درختان منتخب و برتر اقدام نمود و تعداد زیادی نهال یکنواخت و واجد کلیه صفات درخت مادری را در مدتی نسبتا کوتاه، فضایی کم و فارغ از محدودیت های فصل رشد تولید کرد.هدف از این تحقیق مطالعه مراحل مختلف ریزازدیادی زیـرگـونـهsubsp. kurdica (بنه) و همچنین مطالعه سیتوژنتیکی این گونه به منظور ارائه روش و دستورالعمل فنی لازم برای تولید تجاری و تکثیر انبوه نهالهای مورد نیاز بنه می باشد. برای انجام این تحقیق، بذور بنه از جنگلهای مریوان جمع آوری شدند و پس از گذراندن یک دوره سرما در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور جلوگیری از فساد، بذور ضد عفونی شدند. برای ضد عفونی سطحی بذور از محلول استفاده شد. بذور ضدعفونی شده در ظروف کشت حاوی محیط کشت MS و DKW بدون هورمون کشت شدند. در این تحقیق با استفاده از جوانه های انتهایی و جانبی گرفته شده از نهالهای بذری بنه که در شرایط درون شیشه و گلخانه تولید شده بودند، مراحل مختلف ریزازدیادی آن تحت بررسی قرار گرفت. این مراحل شامل ضدعفونی سطحی و استقرار ریزنمونه ها درشرا