نقی شعبانیان

جنگل های مانگرو یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد نواحی گرمسیری دنیا محسوب می گردند. این جنگل ها به دلیل کارکردهای فراوانی همچون تهیه چوب سوخت و ساختمانی، تهیه عسل، تهیه ذغال، ایجاد ناحیه مناسب جهت زیستگاه بسیاری از آبزیان و غیره همواره مورد بهره برداری جوامع مختلف بوده و هستند و امروزه علاوه بر فواید اشاره شده به دلیل وجود مناظر بدیع و بسیار زیبای آنها که تلفیقی از اکوسیستم خشکی و دریا است در صنعت اکوتوریسم بسیار مورد توجه قرار گرفتند. بنابراین حفاظت و توسعه جنگل های مانگرو ایران که به دلیل قرار گرفتن در خشک ترین و کم باران ترین نواحی مانگرو دنیا از بارزترین نوع این جنگل ها می باشد، ضروری به نظر می رسد. این تحقیق در راستای هدف فوق به پتانسیل سنجی منطقه هلر به وسعت 300 هکتار که در شمال شرقی جزیره قشم واقع شده به منظور توسعه جنگل های مانگرو می پردازد. برای این منظور پس از شناسایی منطقه عوامل موثر بر رشد و توسعه مانگروها با توجه به مطالعاتی که در این جنگل ها صورت گرفته بود، شناسایی گردیدند. این عوامل عبارتند از آب و هوا، جذر و مد، ساختار ساحل، فاصله از خور، عوامل خاکی و عرض جغرافیایی که از این میان عواملی که در منطقه هلر تاثیر گذار بودند در نظر گرفته شده و سایر عوامل حذف گردیدند. سپس با استفاده از یک شبکه آماربرداری منظم تصادفی – سیستماتیک با فواصل 300*300 متر نقاط نمونه گیری مشخص شدند که از آن نواحی و در عمق 0-20 سانتیمتری از سطح زمین نمونه های خاک برداشت شدند. و برخی از مهمترین خواص فیزیکو شیمیایی آنها از جمله اسیدیته، میزان سدیم، منیزیم، هدایت الکتریکی، درصد اشباع، درصد شن، درصد رس، درصد سیلت میزان جذب سدیم و سدیم تبادلی مورد آزمایش و اندازه گیری قرار گرفتند و سپس به کمک نرم افزارهای سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS و با استفاده از تصاویر ماهواره ای IRS سال 2003، نقشه های موضوعی مورد نیاز تهیه گردیدند و سپس از روی هم گذاری لایه های اطلاعاتی، نقشه های نهایی استخراج شدند که بیانگر اراضی مناسب برای توسعه حرا در منطقه می باشد. در نهایت 13.571 هکتار از مساحت منطقه که 4.56 درصد از کل عرصه و حدود 19 درصد از ناحیه جذر و مدی را شامل می گردد، دارای قابلیت توسعه شناسایی شد. واژگان کلیدی: جنگل های مانگرو، خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS ماهواره های IRS ، هلر