در سال های اخیر وقوع پدیده ریزگرد در مناطق زیادی از ایران خصوصاً مناطق غربی و شمال غربی و مرکز کشور افزایش یافته که استان کردستان نیز جزء یکی از این مناطق بوده است. در این تحقیق اثرات ریزگرد بر روی برخی از گونه های مورد استفاده در جنگلکاری های استان کردستان از قبیل بلوط ایرانی (Quercus brantii)، آقاقیا (Robinia pseudoacacia)، زبانگنجشک (Fraxinus excelsior)، کاج تهران (Pinus eldarica)، سرو نقره ای (Cupressus arizonoca) و سرو خمره ای ( Biota orientalis) مورد بررسی قرار گرفت. از هر گونه تعداد 40 اصله نهال دو ساله تقریباً همسان برای این تحقیق انتخاب شدند. نهال ها به دو دسته ی شاهد و ریزگرد تقسیم شدند (20 اصله شاهد و 20 اصله تیمار ریزگرد). برای اعمال ریزگرد و بررسی اثرات آن روی گونه های از سیستم شبیه ساز گرد و غبار به روش Hirano و همکاران استفاده شد. غبار دهی روی گونه ها هر هفته یک بار به مدت 2 ماه انجام شد. پس از پایان غباردهی، به منظور بررسی فراساختار برگ، از برگ گونه های مورد مطالعه، نمونه تهیه و توسط میکروسکوپ الکترونی (SEM) مورد مطالعه قرار گرفت. میزان جذب ریزگرد توسط برگ گونه های مختلف و همچنین میزان کلروفیل، پرولین، نیتروژن، کربن، فسفر، قندهای محلول، مقدار و فعالیت آنزیم پراکسیداز در هر دو تیمار شاهد و ریزگرد مورد بررسی قرار گرفت. داده-های حاصل پس از بررسی نرمال بودن در قالب یک آزمایش فاکتوریل با دو عامل گونه در شش سطح (بلوط ایرانی، زبان گنجشک، آقاقیا، سرو نقره ای، سرو خمره ای و کاج) و ریزگرد در دو سطح (شاهد و ریزگرد) با استفاده از نرم افزارSPSS تجزیه واریانس و میانگین های بدست آمده با استفاده از آزمون های مقایسه میانگین ها با همدیگر مقایسه شدند. نتایج تصاویر الکترونی بیانگر تفاوت در ساختار برگ هر شش گونه و ارتباط مستقیم ساختار مورفولوژیکی و آناتومیکی با میزان ریزگرد جذب شده توسط برگ گونههای مختلف بود. بطوریکه سرو نقره ای به دلیل پوشش مومی نامنظم سطح فلسهای برگ، بالاترین میزان جذب (8/88 میلیگرم در گرم وزن تر برگ) و کاج تهران به دلیل عدم وجود کرک و پوشش مومی نازک و معمولی کمترین میزان جذب (5/34 میلیگرم در گرم وزن تر برگ) را نشان دادند. همچنین نتایج بررسی خصوصیات بیوشیمیایی گونه های مورد مطالعه تحت تأثیر ریزگرد نشان دهنده کاهش میزان کلروفیل (a, b, a+b, a/b)، کربن، نیتروژن، فسفر و افزایش پرولین، میزان و فعالیت آنزیم پراکسیداز بود. میزان قندهای محلول در گونه های بلوط و سرو نقره ای کاهش و درگونه های دیگر تحت تأثیر ریزگرد افزایش یافت.
