ثابت کردن ادعای شهود؛ مبتنی بر عدالت آنهاست و اینکه شاهدان در شهادت دادن راستگو باشند. فقه اسلامی برای راستی آزمایی صداقت شهود، راههای مختلفی در اختیار دارد که یکی از آنها تحقیق درباره آنها به وسیله شخص مورد اعتمادی است که به آن مزکی میگویند. مزکی کسی است که به تزکیه شهود یعنی شناخت شخصیت و صداقت آنها میپردازد. این پایان نامه سعی دارد با رویکردی تحلیلی - توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به مفهوم شناسی تزکیه در فقه پرداخته و احکام مزکیان و تزکیه شهود را از دیدگاه مذاهب اربعه بررسی کند و از آنجا که بسیاری از مبانی تزکیه شهود در فقه، برگرفته از مبانی تزکیه راوی در علم الحدیث است؛ بر آن است که به مقایسه آنها پرداخته و وجوه تشابه و تفاوت میان آنها را تبیین کند. مذاهب مفهوم مشترکی از تزکیه دارند ولی احناف با استناد به اصل برائت، برای نقض تزکیه دلیل میخواهند و مالکیان برای اثبات آن دلیل میخواهند. شافعیان در مفهوم عدالت، همان معنای مشهور عرفی و دینی را معیار قرار میدهند و تعریف جدیدی ارائه نمیدهند. تزکیه شاهد و تزکیه راوی در علم الحدیث هر دو مبتنی بر عدالت هستند با این توصیف که در تزکیه شاهد به مروت هم توصیه شده است.
