ئه ده بی کوردی له سه ده ی یازده هه می کوچییه به م لاوه قوناغیکی گرینگی تیپه راند ئه ویش دوزینه وه ی ئه و وره شاریاوه بوو که هه ر گه لیک بو ناساندن و سه لماندنی خوی به گه لانی جیهان پیویستیه: وره بو ئافراندنی به رهه م له بابه تگه لی جوراوجوردا به زمانی نه ته وه یی. هه یبه ت (ف. 1355 کوچی) له سه رده میکا سه ری هه لدا که خه بات بو ئافراندنی به رهه می ئه ده بیی کوردی ته واو گه رم ببوو و سه رتاسه ری کوردستانی گرتبووه وه. ئه م خه باته ئاکامی ئه و وه خه به رهاتنه میژووییه بوو که له سه ره تای هه زاره ی دووهه می کوچییه وه به سه ر هه لدانی میرشه ره فخانی به تلیسی و نووسینی میژووی کوردان به ناوی «شه ره فنامه» ده ستی پیکرد. به شوینیدا خه باتی ئه ده بی هاته کایه. پیشه نگانی خه باتی ئه ده بی کوردی فه قی ته یران و مه لای جزیری بوون که رچه یان بو خولقاندنی به رهه می ئه ده بی کوردی شکاند. هه یبه ت ئه و ریبازه ی له سه ر شیوازی نالی به زاراوه ی سورانی دریژه پیدا و وه ک له م وتاره دا ده ر ئه که وی، هه نگاویکی پته وی بو ئه ده بی کوردی هه لنا.
