1403/02/17
نجم الدین جباری

نجم الدین جباری

مرتبه علمی: استادیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 45678654
دانشکده: دانشکده زبان و ادبیات
نشانی: سنندج، بلوار دانشگاه، دانشگاه کردستان، دانشکدۀ زبان و ادبیات، گروه زبان و ادبیات فارسی
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
تحلیل از هم گسیختگی غزلیات سبک هندی با توجّه به نظریه ناخودآگاه جمعی یونگ
نوع پژوهش
پایان نامه
کلیدواژه‌ها
سبک هندی، یونگ، ناخودآگاه جمعی، غزل، کلیم کاشانی
سال 1398
پژوهشگران فائزه اعظمی(دانشجو)، نجم الدین جباری(استاد راهنما)

چکیده

سبک هندی پس از دو سبک خراسانی و عراقی، سومین سبک بزرگ ادبی است که در قلمروهای ادب فارسی سربرآورد. آغاز آن را از سده های دهم و یازدهم هجری ذکر کرده اند. این سبک در کنار ویژگی های ممتازی همچون جستجوی مضامین باریک و دور از ذهن، فصل ممیّزی با دیگر سبک های ادب فارسی هم دارد و آن پاشان بودن بیت های یک غزل است که در لفظ و محتوا به دید می آید. به بیان دیگر، پیوند ابیات یک غزل در محور همنشینی بسیار سست است و نمی توان انسجام خاصی را که در سبکهای پیشین بود، در اینجا پیدا کرد. این مؤلّفه به ویژگی ساختاری سبک هندی بدل شد و چنان نمود برجسته ای یافت که همه شاعران را در جاهای مختلف متأثّر کرد. از صائب گرفته تا کلیم، بیدل و صیدی و ... ضمن اینکه بیشتر شاعران در کنار غزل، به تک بیت سرایی هم روی آوردند که بدان فرد می گفتند و در پیشینه های ادب فارسی سابقه نداشت. در غزل سبک هندی نمی توان میان ابیات یک غزل ارتباط معنایی استواری یافت، ساختار غزل ساختاری است غیرمنسجم که شاعران همواره نسبت به محور عمودذی آن بی توجّه بوده اند و این بی توجّهی به ساختار، سبب وارد شدن انتقادهای فراوان بر سبک هندی شده است. عدّه ای از هم گسیختگی را در این سبک پریشان گویی پنداشته اند و این سبک را عاری از شاعران بزرگ دانسته اند؛ به همین دلیل در برابر آن موضع گرفته اند و جامی را خاتم شعرای کلاسیک در ادب فارسی شناسانده اند. عدم انسجام محتوایی آن با استفاده از رویکرد روانکاوی یونگ، موضوع این پژوهش است. کارل گوستاو یونگ با طرح نظریه ناخودآگاه جمعی ابزاری فراهم کرد که پژوهشگر به کمک آن می تواند با نگاه درزمانی به اسباب و عللی بیندیشد که عوامل شیوه های رفتاری و گفتاری خاصّی را در سده های بعدی نشان می دهد. با استفاده از این رویکرد روانشناختی، می توان به گذشته‍ های تاریخ ایران رجوع کرد و پاسخ پاشان بودن محتوایی اشعار این سبک را در پیشینه های اندوهباری دید که چندین سده پیشتر در اثر عوامل خارجی همچون هجوم اقوام بیگانه روی داده بود و اینک نمود ناخودآگاهانه ای یافته و در شعر به عنوان محصولی از ناخودآگاه جمعی بروز یافته است. ولع شاعران این سبک به سرودن اشعار بدین شیوه، می تواند پرسشی بنیادین را برانگیزد که این پژوهش برای پاسخ بدان به پیشینه های تباری رجوع می کند که در ناخودآگاه شاعران انبار شده است که رویکرد روانشناختی یونگ می تواند ابزار مناسب برای کند و کاو در ضمیر ناخودآگاه جمعی به دست دهد.