حکیم نظامی گنجوی (متولّد 533 هجری) شاعری است که در اوان جوانی و پیش از بیست سالگی سرودن شعر را با زهد و حکمت آغاز کرد و مخزن الأسرار را به نظم کشید. او در دهۀ چهل عمرش به سرودن مثنوی های بزمی و غنایی روی آورد که ثمرۀ آن سرودن سه مثنوی خسرو و شیرین (در 43 سالگی)، لیلی و مجنون (در 51 سالگی) و هفت پیکر (در 60 سالگی) بود. نظامی از زهد و حکمت آغاز کرد و به توصیف عشق انسانی رسید. کار او بر خلاف جهان بینی مرسومی بود که معمولاً در جهان بینی شاعران خراسان به دید می آید؛ چراکه در آن جهان بینی سیر را معمولاً از جهان گیتیک (ناسوت) به جهان ماورا (لاهوت) می بینیم که نمود عشقی آن به صورت سیر از عشق انسانی (مجازی) به عشق آسمانی (حقیقی) درمی آید. امّا در نظامی این سیر برعکس است؛ بدین گونه که او از زهد و حکمت و عشق آسمانی، به بیان عشق انسانی رو می آورد. این گفتار چنین سیر شگفتی را ناشی از جهان بینی خاص نظامی می داند که از زاگرس برآمده بود. در جهان بینی زاگرسی، عشق آسمانی الزاماً نافی عشق انسانی نیست.
