پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت بر پیشرفت تحصیلی ریاضی، بهبود مهارت های ادراکی- حرکتی، پردازش حسی و تنظیم هیجان دانش آموزان پسر 7 تا 11 سال مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی شهرستان دزفول در سال تحصیلی 99-98 طراحی و اجرا شد. این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. بدین منظور 30 نفر از دانش آموزانی که با توجه به مصاحبه بالینی روانشناس مرکز مشاوره و مقیاس سوانسون، نولان و پلهام(SNAP-IV) مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی(ADHD) تشخیص داده شده بودند، به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و سپس میزان پیشرفت تحصیلی ریاضی بر اساس آزمون پیشرفت تحصیلی و ریاضی شلو(آزمون استاندارد شده حساب)، میزان بهبود مهارت های ادراکی – حرکتی با استفاده از دو خرده آزمون هماهنگی دوسویه و کنترل بینایی- حرکتی در ابزار اندازه گیری توانمندی ادراکی-حرکتی برونینکس اوزرتسکی(BOTMP)، میزان بهبود و تعدیل در پردازش حسی با فرم کوتاه نیمرخ حسی دان(SSP) و میزان تنظیم هیجان نیز با استفاده از چک لیست تنظیم هیجانی فرم کودک و نوجوان(ERC) اندازه گیری شد. دانش آموزان از طریق گمارش تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند سپس تمرینات توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت به مدت 12 جلسه به صورت انفرادی برای گروه آزمایش اجرا شد و بر رروی گروه گواه مداخله ای صورت نگرفت. هر دو گروه در پیش-آزمون، پس آزمون و پیگیری با فاصله یک ماه شرکت کردند. از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که تمرینات توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت در دانش آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی موجب بهبود مولفه های پیشرفت تحصیلی ریاضی، مهارت های ادراکی- حرکتی( هماهنگی دو سویه و کنترل بینایی- حرکتی)، تنظیم هیجان و همچنین بهبود دو مولفه احساس خواهی و فیلتراطلاعات شنیداری در متغیر پردازش حسی شده(p<0/05) و بر سایر مولفه های این متغیر( حساسیت لمسی، حساسیت چشایی/ بویایی، حساسیت حرکتی، ضعف/ انرژی پایین، حساسیت دیداری/ شنیداری) تاثیر معنادار نداشته استp>0/05)). توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت در پیشرفت تحصیلی ریاضی، بهبود مهارت-های ادراکی- حرکتی(هماهنگی دوسویه و کنترل بینایی- حرکتی)، پردازش حسی و تنظیم هیجان دانش آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی با اثربخشی معناداری همراه است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که از مداخله توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت برای پیشرفت تحصیلی ریاضی، بهبود مهارت های ادراکی- حرکتی(هماهنگی دوسویه و کنترل بینایی- حرکتی)، پردازش حسی و تنظیم هیجان دانش آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی می توان استفاده کرد.
