مهدی زمستانی

زمینه و هدف: با توجه به شیوع نسبتاً بالای اختلال وسواسی-جبری(چهارمین اختلال روان شناختی شایع) و با توجه به سیر مزمنی که این اختلال به خود می گیرد، نیاز مبرمی به توسعه و گسترش مداخلات اثربخش و به لحاظ تجربی تأیید شده، برای این اختلال وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در بیماران OCD دریافت کننده ی داروی وسواس (SSRs,SRIs) انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع مطالعات نیمه تجربی بود که در قالب طرح پیش آزمون-پس آزمون با پیگیری سه ماهه با سه گروه انجام شد. جامعه مورد نظر، شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به مراکز دولتی و خصوصی شهر سنندج بودند، که تشخیص آن ها بر اساس معیارهای DSM-5 طی مصاحبه بالینی توسط روانپزشک های سطح شهر سنندج که از قبل با آن ها هماهنگی شده، صورت گرفت و تحت درمان دارویی برای این اختلال قرار گرفتند. نمونه پژوهش شامل 40 نفر از بیماران مبتلا به اختلال وسواسی-جبری بودند که در سه گروه قرار گرفتند. نمونه گروه اول (درمان مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ؛ 12 نفر) و گروه دوم (درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش؛ 13 نفر) و گروه سوم (درمان دارویی (SSRs,SRI)؛ 15) که به شیوه ی در دسترسِ داوطلبانه، انتخاب شدند. افراد گروه اول، تحت درمان مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ به مدت 12 جلسه ی یک ساعته قرار گرفتند؛ افراد گروه دوم، تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به مدت 12 جلسه ی 45 دقیقه ای قرار گرفتند و افراد گروه سوم، تحت درمان دارویی (SSRs,SRI) قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش، مقیاس وسواس فکری-عملی ییل-براون (Y-BOCS)، مقیاس واحدهای ناراحتی ذهنی (SUD)، پرسشنامه های کنترل فکر (TCQ)، نشانگان توقف (SSQ) و پذیرش و عمل- نسخه دوم (AAQ-II) بودند. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر نشان داد که هر دو گروه درمان مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ (ERP) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) نسبت به دارو درمانی اثربخشی بیشتری داشتند، ولی مقایسه این دو روش درمانی نشان داد که نسبت به همدیگر تفاوت معنی داری نداشتند و اثربخشی یکسانی داشتند به جز در مؤلفه کنترل فکر (002/0=p) که درمان ACT نسبت به درمان ERP اثربخشی بیشتری د