مهدی زمستانی

نگرانی از جمله فرایندهای شناختی بنیادین و فراتشخیصی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز و تداوم اختلالات روان‌شناختی مانند اضطراب و افسردگی دارد و با نقص در شاخص‌های شناختی–هیجانی نظیر سوگیری توجه، حافظه کاری، تنظیم هیجان و حل مسئله همراه است. شواهد اخیر نشان می‌دهند که مداخلات غیرتهاجمی نظیر تحریک الکتریکی فراجمجمه‌ای با جریان مستقیم (tDCS) و نیز روش‌های مبتنی بر القای خلق مثبت می‌توانند از طریق تعدیل فعالیت قشر پیش‌پیشانی پشتی‌جانبی (DLPFC) و گسترش منابع شناختی و هیجانی، در کاهش نگرانی و بهبود عملکردهای شناختی مؤثر باشند.ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی tDCS همراه با القای خلق مثبت در مقایسه با tDCS تنها و گروه شم کنترل بر علائم نگرانی و شاخص‌های فراتشخیصی در افراد با سطح نگرانی بالا انجام شد .این مطالعه به‌صورت طرح آزمایشی، از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون - پیگیری با گروه شم کنترل انجام شد. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویانی است که در دانشگاه کردستان در بازه سنی 18-35 سال در سال تحصیلی 1404-1403 مشغول به تحصیل بوده، و از طریق فراخوان شناسایی شده و پس از احراز ملاک‌های ورود و خروج با استفاده از مصاحبه بالینی ساختاریافته، وارد پژوهش شدند. با استفاده از نرم‌افزار PASS با آلفای 05/0 و توان 80 درصدی و اندازه اثر 25/0 تعداد افراد نمونه مجموعاً 45 نفر (هر گروه 15 نفر) محاسبه شد. افراد در سه گروه شامل درمان با tDCS، درمان با tDCS و القای خلق مثبت و گروه شم کنترل قرار گرفتند. جهت جمع‌آوری داده‌ها و اندازه‌گیری متغیرها در پیش‌آزمون، پس‌آزمون و مرحله پیگیری از آزمون‌های n-back، دات پروب، پرسش‌نامه نگرانی پنسیلوانیا (PSWQ)، پرسش‌نامه راهبردهای تنظیم هیجان گراس (ERQ)و تکلیف برج لندن استفاده شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده با روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شدند. نتایج تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان داد که مداخلات به‌طور معناداری باعث بهبود شاخص‌های مورد بررسی شامل نگرانی، سوگیری توجه، تنظیم هیجان، حافظه کاری و حل مسئله شدند. بنابراین یافته های پژوهش حاضر می‌تواند گامی نوین در توسعه رویکردهای درمانی غیرتهاجمی برای بهبود علائم نگرانی و شاخص‌های فراتشخیصی نظیر سوگیری توجه، تنظیم هیجان، حافظه کاری و حل مسئله و ارتقای سلامت روان باشد.