مهدی زمستانی

مقدمه: اختلال وسواسی-جبری یک اختلال ناهمگون با ابعاد متنوع است که شناسایی عوامل زیربنایی دخیل در سبب شناسی و تداوم آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. پژوهش حاضر به بررسی نقش باورهای فراشناختی در پیش بینی ابعاد علائم اختلال وسواسی-جبری با میانجی گری اجتناب تجربه ای و آمیختگی شناختی می پردازد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات علی-مقایسه ای و همبستگی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری (تحلیل مسیر) می باشد. نمونه پژوهش حاضر شامل 324 نفر (121 نفر مبتلا به اختلال وسواسی-جبری و 203 نفر از دانشجویان) که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش حاضر در افراد بهنجار شامل تمامی دانشجویان شهر اردبیل و تبریز و در نمونه بالینی تمامی افراد مبتلا به اختلال وسواسی-جبری در بخش سرپایی بیمارستان روانپزشکی فاطمی اردبیل و بخش روانپزشکی بیمارستان رازی تبریز و همچنین مراکز مشاوره سطح شهر اردبیل و تبریز می باشد، داده های حاصل از نمونه بالینی از افراد مبتلا به اختلال وسواسی-جبری به صورت مداد-کاغذی جمع آوری گردید و داده های گروه کنترل که شامل دانشجویان بود، به صورت آنلاین از طریق شبکه های اجتماعی (WhatsApp و Telegram) و با طراحی پرسشنامه ها در بستر Google Form گردآوری شدند. برای تحلیل آماری داده های پژوهش علاوه بر آزمون t مستقل، از ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر (Pathway Analysis) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج: مدل پژوهش حاضر با داده های برازش مناسبی داشت به گونه ای نتایج مدل داد بین تمامی متغیرهای باورهای فراشناختی، وسواسی-جبری، پذیرش و عمل و آمیختگی شناختی بین گروه وسواس و بهنجار تفاوت معنی داری وجود دارد (001/0=p)، میانگین نمرات در گروه وسواس بالاتر از گروه بهنجار می باشد. همچنین، نتایج مدل پژوهش حاضر نشان داد که داده های برازش مناسبی داستند به گونه ای که باورهای فراشناختی به صورت مستقیم و معنی داری 29/0 درصد از علائم اختلال وسواسی-جبری را تبیین می کند. علاوه بر این، باورهای فراشناختی به صورت معنی دار و غیرمستقیم با واسطه ی متغیر اجتناب تجربه ای 30/0 درصد از علائم اختلال وسواسی-جبری و همچنین با واسطه ی آمیختگی شناختی 41/0 درصد از علائم اختلال وسواسی-جبری را در نمونه بالینی پژوهش حاضر تبیین می کنند. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد مدل پژوهش حاضر معنادار می باشد به گونه ای که باورهای فراشناختی در پیش بینی علایم وسواسی-جبری نقش تعیین کننده ای دارند و همچنین متغیرهای اجتناب تجربه ای و آمیختگی شناختی نقش واسطه ای بین این دو را تبیین می کنند.