یکی از مشکلات شایعی که افراد سؤمصرف کننده مواد با آن درگیر هستند، مشکلات رفتاری مرتبط با آسیب های طیف برونی ساز است. این مطالعه با هدف بررسی نقش میانجی گر بدتنظیمی هیجان، تکانشگری و عدم تحمل پریشانی در ارتباط بین ابعاد مرضی شخصیت DSM-5 با آسیب های طیف برونی ساز در افراد دارای سوء مصرف مواد انجام شد. مطالعه از نظر روش شناسی کمی و از لحاظ هدف بنیادی بود که با روش همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه مورد مطالعه تمامی افراد سؤمصرف کننده مواد تحت درمان در مراکز ترک اعتیاد و بیمارستان های شهر سنندج در مقطع زمانی 1399-1400 بود. کل نمونه انتخاب شده در این پژوهش 500 نفر در نظر گرفته شد؛ که از بین بیماران مراکز ترک اعتیاد و بیمارستان های شهر سنندج با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آخرین نسخه های چهار نرم افزار SPSS-22،Lisrel ، AMOS-22 و برنامه ماکرو Preacher & Hayes, (2008) استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد در اثر مستقیم ابعاد مرضی شخصیت DSM-5 و آسیب های طیف برونی ساز، هیجان پذیری منفی (عاطفه منفی)، دل گسستگی، مهارگسستگی، مخالفت جویی و روان پریشی (روان گسستگی) معنی دار است. در اثر غیرمستقیم، دشواری در انجام رفتار هدفمند، عدم وضوح هیجانی، عدم پذیرش پاسخ های هیجانی، دشواری در کنترل تکانه، فقدان آگاهی هیجانی و دسترسی محدود به راهبرهای تنظیم هیجانی در بدتنظیمی هیجان با آسیب های طیف برونی ساز ارتباط داشت. تکانشگری در حیطه های شناختی، حرکتی و عدم برنامه ریزی با آسیب های طیف برونی ساز مرتباط بود. همچنین در اثر غیرمستقیم، تحمل (تحمل پریشانی هیجانی)، جذب (جذب شدن به وسیله هیاجانات منفی)، تنظیم (تنظیم تلاش ها برای تسکین پریشانی) و ارزیابی (برآورد ذهنی پریشانی) در تحمل پریشانی با آسیب های طیف برونی ساز ارتباط داشت. در کل، بدتنظیمی هیجان، تکانشگری و عدم تحمل پریشانی نقش میانجی گر معنی داری در ارتباط بین ابعاد مرضی شخصیت DSM-5 با آسیب های طیف برونی ساز در افراد دارای سوء مصرف مواد داشتند.
