معماری مقوله ای فرهنگی است و محتملا بی ارتباط با گذشته نیست. ساخت و سازهای دهه های اخیر بدون در نظر گرفتن ارزش های فرهنگی و بومی، چهره شهر را برای ساکنین بیگانه نموده است. ساختمان ها با اشکال متنوع و بدون توجه به بافت پیرامونی، از زمین سر بیرون می آورند. به طوری که نمی توان رابطه معناداری مابین ساختمان های جدید و بناهای باارزش قدیمی و معماری بومی آن منطقه برقرار نمود. شهر سنندج هم، مانند اکثر شهرهای ایران در پی تحول تاریخی، دچار دگرگونی شده و شکل جدید آن برای رسیدن به طرحی نو، انسجام و پیوند با ساختار قدیم را برهم زده است. اغلب بناهای جدیدی که در این شهر احداث میشوند به گونهایست که اکثرا هیچ گونه هم خوانی و شباهتی با بافت و معماری زمینه و ارزش های زیستی، بومی و فرهنگی ندارند و بر اساس معماریای بیهویت شکل میگیرند؛ تداوم این امر باعث قطع ارتباط بین معماری امروز با معماری گذشته خواهد شد. از این رو، ضروریست به دنبال راه کاری جهت ضابطه مند نمودن ساخت وسازها، به خصوص در مناطق تاریخی شهر باشیم. در این ارتباط تصور می شود، برای پیش گیری از هرچه بیشتر خدشه دار شدن چهره بافت های باارزش شهر سنندج ضرورت شناسایی فاکتورهای صوری و محتوایی مربوط به فرهنگ و ارزش های موجود در بناهای قدیمی و به کار بستن آن ها در ساختمان های جدید با ملاحظه پاسخ به نیازهای روز جامعه، راه کار مناسبی باشد. برای رسیدن به این هدف با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی از طریق مطالعات کتابخانه ای و نیز با کسب اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی، و استفاده از ابزارهای مطالعه، مشاهده و مصاحبه، سایت مورد نظر مورد توصیف و تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. حاصل این پژوهش و بررسی -که با محوریت ارتباط اثر با زمینه صورت پذیرفت- مجموعه ای از احکام و دستوالعمل های اجرایی برای انجام طراحی بود. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که برای رسیدن به اهداف زمینه گرایی در طراحی یک سرای محله در بافت قدیمی شهر سنندج می توان از ویژگی ها و مشخصه های آن ها در چهار بُعد: کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، تاریخی و اقلیمی بهره برد و با تداوم ویژگی های مثبت معماری سنتی شهر بر پایه نماد و نشانه های ماندگار، بر جذابیت یک بنا افزود.
