مطالعه بافتهای شهری سنتی در ایران و درک نقش حیاتی مراکز محلات به عنوان قلب تپندۀ محیطهایِ مدنیِ انسان ساخت که تا امروز نیز به صورت فعال به حیات خود ادامه داده اند، اهمیت "عرصه بندیهای ذهنی- کالبدی" و وجود" مکانهای حضور جمعی" درونِ بافتهای شهری را مشخص میسازد. "مکان حضور"هم فضای تعامل برای ساکنین در بافت و هم شناسۀ کالبدی برای غیر ساکنین در آن میباشند.این تحقیق با تعبیر "سرای محله" به عنوان "مکانهای حضور جمعی" به تحلیل راهکارهای طراحی پایدار سرای محله میپردازد.مکان هایی نظیر " کانون های پایدار یادگیری" مفاهیمی همچون "سیالیت سه بعدی" و "حرکت در لایه های فضاییِ فعالِ درونسرا" به عنوان راهکارهای اصلی مورد تحلیل قرار میگیرند وبدین منظور، ریخت شناسی و ترکیب درونبافتیِ مراکز محلات و نیز نیازسنجیِ ذهنیِاستفاده کنندگان، پایه های اصلی این مطالعه هستند.هدف تحقیق، نگاهی دوباره به مفهوم "سرای محله" با رویکرد کشف راهکارهای فضایی پایداردر شکل گیری آن میباشد و نتایج آن میتواند به عنوان راهبردهای عملی درایجاد بافتهای پویای شهری و خوشایندی مکانیِ استفاده کنندگان، مورد نظر قرار گیرد.