این تحقیق با مرور الگوهای مختلف آموزش پیش دبستان در کشورهای مختلف و الگوی برنامه ریزی چندبعدی آغاز شده است. بحث اصلی، ایجاد کالبدی هماهنگ با برنامه آموزشی، برنامه ریزی چندبعدی؛ و در نتیجه رسیدن به فرایندی جهت ارتقاء رشد شناختی کودکان است. ازاین رو، در این تحقیق، تئوری های رشد شناختی، مهارت مشاهده، فرایندهای شناخت، مفهوم قابلیت ها و الگوی برنامه ریزی چندبعدی مورد بررسی قرار گرفته اند. پس از بررسی های نمونه موردی، یک چارچوب تحلیلی برای طراحی مرکز پیش دبستانی شهر سنندج ارائه شده است. در این مدل، دو زمینه ی کالبدی و آموزشی، و دو فرآیند، شامل: کالبد(احساس) آموزش(ادراک) و آموزش(احساس) کالبد(ادراک)، و عوامل موثر بر ارتقاء رششناختی کودکان شناسایی شده اند. طراحی معماری تحقیق بر اساس چارچوب تحلیلی فوق الذکر، شکل گرفته است و در یک شبیه سازی کامپیوتری، بر اساس مراکز پیش بینی شده در الگوی برنامه ریزی چندبعدی، مبانی نظری و مواد و تجهیزات آموزشی تولید شده در آن با توجه به زیست بوم شهر سنندج، تهیه گردید و در اختیار مربیان پیش دبستانی قرار گرفت تا ضمن ارزیابی طراحی معماری تحقیق، بتوان درستی مدل تحلیلی و عوامل موثر بر ارتقاء رشدشناختی کودکان را نیز مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از تحلیل آماری 250 پرسشنامه تصویری نشان می دهد که مدل مفهومی تحقیق در شناسایی عوامل موثر ارتقاء رشدشناختی کودکان موفق عمل کرده است. به دیگر سخن، بین تمام زمینه ها و عوامل ارائه شده در مدل مفهومی و رشدشناختی و ارتقاء رشدشناختی رابطه ی معنادار وجود دارد. در این میان، «زمینه ی آموزشی» بیش از «زمینه ی کالبدی» بر ارتقاء رشد شناختی موثر است و از میان دو فرآیند ذکر شده، فرآیند «کالبد(احساس) آموزش(ادراک)» بیشترین نقش را در رشدشناختی و ارتقاء رشدشناختی دارد. از دیگر دستاوردهای این پژوهش، هم افزایی تلفیق دو زمینه علمی معماری و مطالعات برنامه درسی راهبردی و الگوی برنامه ریزی چندبعدی در طراحی مرکز پیش دبستانی و همراستایی نتایچ آن با هفده پژوهش انجام شده از اثر بخشی مثبت این برنامه در ارتقا، توانایی هایی کودکان از جمله پرورش خلاقیت، مهارت های اجتماعی و حسی-حرکتی و به ویژه برای کودکان اتیستیک، زیبایی شناسی، تجسم فضایی و همجنین تنظیم شاخص های طراحی فضا و ارزشیابی فرایندی، کاهش پرخاشگری و اضطراب و ... است، که اهمیت و ضرورت پژوهش در طراحی مراکز پیش دبستانی را نه تنها مبتنی بر مهارت مشاهده، بلکه همه شاخص های پیش بینی شده این برنامه در طراحی فضاهای آموزشی و مراکز یادگیری این الگو بر ارتقاء شناخت و فراشناخت را نشان می دهد. پیشنهاد مبتنی بر یافته های این پژوهش، مرور مدل طراحی شده در این پژوهش را با همه شاخص های الگوی برنامه-ریزی چندبعدی و بررسی زمینه های اقتصادی آن برای ساخت مرکز پیش دبستانی استاندارد با شاخص های این برنامه در شهر سنندج است.
