در سال های اخیر ژئوتوریسم جایگاه مهمی را در مباحث مرتبط با توسعه پایدار پیدا کرده است و در این راستا به عنوان یک محور به ویژه برای جوامع محلی کمتر توسعه یافته مطرح شده است. با این اوصاف تجربه های موجود در این حوزه در سطح جهان نشان دهنده آن است که جایگاه مدیریت موثر و واقعی در طی این مسیر بسیار کارا است. بر این اساس شناسایی ژئومورفوسایت ها و پایش واقعی آنها با رویکرد نقاط قوت و ضعف یکی از مسیرهای درست در این حوزه است. در این پژوهش این مساله در سطح شهرستان سردشت با روش GAM که بر مبنای نظرات کارشناسان استوار است و نیز روش M-GAM که بر مبنای نظر بازدیدکنندگان است، برای اولین بار در یک چهارچوب سیستمی- مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی، شناسایی 14 ژئومورفوسایت شاخص بود که با نظر کارشناسی تعیین گردیدند. واکاوی آنها با روش GAM، نشان داد که ژئومورفوسایت های آبشار شلماش و جنگلی میرآباد بیشترین ارزش امتیازی و ژئومورفوسایت غار که چه که و توده کارستیک سرپردان کمترین ارزش امتیازی را دارند. با این وجود تحلیل جایگاه ژئومورفوسایت ها بر اساس ماتریس GAM و نیز نگرش مدیریتی نشان داد که ارزش اصلی در سطح آنها نسبت به ارزش افزوده عیار بیشتری را دارد ولی بررسی های دقیق تر نشان داد که در ارزش اصلی نیز عیار حفاظتی نسبت به عیار علمی و زیبایی شناختی در سطح پایین تری قرار دارد. بررسی ژئومورفوسایت ها با روش M-GAM نیز نشان داد که ژئومورفوسایت های شلماش، گراوان، بیوران بالاترین جایگاه را دارند. دلیل اصلی آن نیز در ارتباط با پارامترهای زیبایی شناختی و علمی است که بیشتر مد نظر بازدید کنندگان است. تحلیل نمودارGAM نشان داد که ژئوسایت های مطالعاتی غالبا در سه زون Z21، Z22 و Z32 قرار گرفته اند و بر مبنای نمودار M-GAM نیز غالبا در دو زون Z21 و Z22 قرار گرفته اند. تفاوت زون ها مربوط به اعمال ضریب Im توسط بازدیدکنندگان است که در نوع مدیریت آنها مهم است. از طرفی بررسی های دقیق تر نشان داد که عیار توریستی نیز نسبت به عیار کارکردی در سطح ژئومورفوسایت های با ارزش امتیازی پایین جایگاه قابل توجهی ندارد. بنابراین وجود استراتژی ژئوکانزرویشن بسته به فعال یا غیر فعال بودن آنها و نیز ایجاد و توسعه زیرساخت ها به ترتیب در سطح ژئومورفوسایت های کمتر فعال و فعال ضروری است. بررسی پارامترها در دو مدل موجود پژوهش نشان داد که افزایش سطح دسترسی از طریق توسعه راههای ارتباطی اصلی و نیز افزایش سطح امکانات رفاهی در سطح ژئومورفوسایت ها و خصوصا توسعه اقامتگاه های بوم گردشگری که زمینه اشتغال نیز هستند بسیار کاراست. نتایج پارامترها نشان داد که برند سازی نیز یکی از حوزه های مناسب است ولی ضرورت جایگاه آموزش و آگاهی سازی جوامع محلی در پایداری ژئومورفوسایت ها بسیار مهم است. با تمام این موارد می توان گفت که حرکت درست در این مسیر در سطح شهرستان سردشت، زمینه ساز بهبود فضای کسب و کار، افزایش اشتغال پایدار، تحقق استراتژی ژئوکانزرویشن، توسعه امنیت مرزی و نیز ایجاد جایگزین مناسب برای مفاهیم شغلی کاذب همچون کولبری و در نهایت توسعه پایدار می باشد.
