ممند سالاری

در پژوهش حاضر ژئوسایت‌های شهرستان کامیاران ارزیابی شده است. شهرستان کامیاران به دلیل دارا بودن ویژگی‌های طبیعی متنوع و آثار تاریخی- فرهنگی غنی و پربار جزو قطب‌های گردشگری استان کردستان می‌باشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی ژئوسایت‌های شهرستان کامیاران از دو مدل پاولوا و بریلها استفاده گردید. از مدل پاولوا برای ارزیابی توان رقابتی ژئوسایت‌های شهرستان بهره گرفته شد. مدل بریلها جزو معدود مدل‌های ژئوریستی به‌شمار می‌رود که دارای ابعاد مخاطره‌شناسی نیز می‌باشد. بدین ترتیب در تحقیق حاضر به‌منظور ارزیابی کمّی مخاطرات از مدل بریلها بهره گرفته شد. نتایج حاصل از مدل پاولوا نشان داد که در سطح شهرستان کامیاران وزن فاکتورهای مثبت موثر بر زمین‌گردشگری نسبت به فاکتورهای منفی بالاست. وجود رشته‌کوه‌های عظیم زاگرس همراه با شرایط اقلیمی نسبتا مرطوب باعث ایجاد منابع طبیعی متعددی شده و چشم‌اندازهای بدیع و منحصر به فردی را خلق نموده است. دو فاکتور ثروت طبیعی و سایت‌های هیدروژئولوژیکی هر کدام با وزن 7 و درصد وزنی 6/24 مهم‌ترین فاکتورهای مثبت به‌شمار می‌روند. فاکتور عدم وجود زیرساخت‌های مناسب و فقدان یا کسری بودجه برای توسعه منطقه هر کدام با وزن 5/6 و درصد وزنی 2/23 جزو مهم‌ترین فاکتورهای منفی موثر بر توان رقابتی ژئوسایت‌های شهرستان می‌باشند. با توجه به مدل پاولوا، شهرستان کامیاران در طبقه شایسته از نظر توان رقابت-پذیری ژئوسایت‌ها قرار گرفت که نسبتا پایین است. بدین ترتیب می‌توان بیان داشت که ضعف‌ها، کاستی‌ها و محدودیت‌های متعددی در زمینه توسعه بخش گردشگری و مخصوصا ژئوتوریسم شهرستان وجود دارد که رفع آنها مستلزم برنامه‌های جامع و مدون در سطح منطقه‌ای می‌باشد. مدل بریلها دارای چهار معیار ارزش علمی، آموزشی، گردشگری و خطر اضمحلال می‌باشد که هر کدام از این معیارها مشتمل بر شاخص‌های متعدد می‌باشد. نتایج حاصل از این مدل نشان داد که از نظر ارزش علمی ژئوسایت‌های دره پالنگان، ارتفاعات شاهو و سد گاوشان هر کدام با امتیاز 20 و امتیاز وزنی 280 در بالاترین جایگاه علمی قرار گرفتند. در مرتبه بعد ژئوسایت گواز با امتیاز 18 و امتیاز وزنی 270 در جایگاه بعدی قرار گرفت. سایت‌های دره داوان، ویان، دولاب، ارتفاعات تخت سنگی، چم‌گوره، چشمه گلیان، دشت موچش، دشت گرگر، دشت امیرآباد و سراب ماراب با امتیاز 10 و امتیاز وزنی 115 در پایین‌ترین جایگاه از نظر ارزش‌های علمی قرار گرفتند. از نظر معیار آموزشی سایت‌های پالنگان با امتیاز 35 و امتیاز وزنی 235، شاهو با امتیاز 32 و امتیاز وزنی 210، سد گاوشان با امتیاز 32 و امتیاز وزنی 215 و چشمه گواز با امتیاز 31 و امتیاز وزنی 210 داری بالاترین اهمیت در ارزیابی معیار آموزشی ژئوسایت‌ها می‌باشند. در رابطه با معیار گردشگری اکثر ژئوسایت‌ها دارای شرایط یکسانی می‌باشند. از نظر معیار خطر اضمحلال نتیجه گرفته شد که ژئوسایت‌های چم‌گوره، چشمه گلیان، دشت موچش و دشت امیرآباد هر کدام با امتیاز 13 و امتیاز وزنی 290 دارای بیشترین وزن بوده و درنتیجه بیشتر در معرض خطر اضمحلال قرار دارند. برایند این نتایج، ضرورت استراتژی‌های ژئوکانزرویشن را با دقت کامل در مسیر توسعه پایدار برای هر ژئوسایت با رویکرد ترکیبی ایجاب می‌نماید.