ممند سالاری

هدف از مفهوم ژئوتوریسم شناسایی لندفرم هایی است که دارای جایگاه و اهمیت ویژه در توصیف و درک تاریخ سطح زمین هستند. از ارزش های اقتصادی، فرهنگی، زیبایی، اکولوژیکی و علمی به صورت همزمان برخوردارند و به منظور درک گردشگری مورد بهره برداری انسان قرار می گیرد. در بحث ژئومورفوسایت ها، مناطق کارستی دارای جایگاه ویژه ای می باشند، چون دارای تنوع اشکال و به تبع آن پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر هستند. هدف از این پژوهش ارزیابی ژئومورفوسایت های کارستیک و تحلیل جایگاه آن ها با به کارگیری مدل های ترکیبی ارزیابی ژئوتوریسمی (مطالعه موردی: غار قوری قلعه و سراب روانسر) با استفاده از مدل های GAM، M-GAM و نیز کوبالیکوا و کرچنر می باشد. به همین منظور مجموعه ای از ابزارهای فیزیکی در قالب نقشه های مختلف و نیز ابزارهای مفهومی در قالب نرم افزارها از جمله GIS همراه با پرسشنامه های مبتنی بر مدل های مدنظر و نهایتاً تحلیل های آماری استفاده شد. نتایج بر مبنای GAM (کارشناسان) نشان داد که ارزش نهایی برای دو ژئومورفوسایت سراب روانسر و غارقوری قلعه به ترتیب 46/13 و 31/15 می باشد. سراب روانسر از لحاظ ارزش های مکمل نسبت به غارقوری قلعه ارزش بالاتری دارد ولی از نظر ارزش های اصلی، امتیاز پایین تری کسب کرده است. از آنجا که ارزش های اصلی نقش تأثیرگذاری در ارزیابی ارزش گردشگری دارد، غارقوری قلعه نسبت به سراب روانسر از ارزش بیشتری، برخوردار است. بررسی دو ژئومورفوسایت بر مبنای مدل M-GAM (بازدیدکنندگان) نیز نشان داد ارزش نهایی سراب روانسر و غار قوری قلعه به ترتیب 07/12 و 31/15 می باشد. این نتایج نشان از برتری ارزش نهایی غار قوری قلعه نسبت به ارزش نهایی سراب روانسر دارد. غارقوری قلعه هم از لحاظ ارزش های اصلی و هم از لحاظ ارزش های مکمل از سراب روانسر برتری دارد. تحلیل نمودار ماتریسی GAM نشان داد که غارقوری قلعه در فیلد Z22 قرار دارد که نشان دهنده این است که این غار از نظر ارزش های اصلی و مکمل در سطح متوسطی قرار دارد. قرارگیری سراب روانسر در فیلد Z22 نیز بدین معنی است که این سراب از لحاظ ارزش های اصلی پایین و از لحاظ ارزش های مکمل در سطح متوسطی قرار دارد. تحلیل ماتریس M-GAM نیز نشان داد که هر دو ژئومورفوسایت در فیلد Z22 قرار دارند. قرار گرفتن هردو ژئوسایت در یک فیلد به معنا برابری ارزش های اصلی و مکمل نیست. سراب روانسر از لحاظ ارزش های اصلی در سطح پایین و از لحاظ ارزش های مکمل در سطح متوسطی قرار دارد. قرارگیری غارقوری قلعه در فیلد Z22 بدین معنی است که از لحاظ ارزش های اصلی و مکمل در سطح متوسطی قرار گرفته است. بررسی دو ژئوسایت با استفاده از مدل تلفیقی کوبالیکوا و کرچنر نیز نشان داد که از بین ژئومورفوسایت ها غارقوری قلعه با امتیاز 83/8 دارای بیشترین امتیاز بوده است و سراب روانسر با کسب امتیاز 8/7 در رتبه ی دوم قرار دارد. هم چنین از بین معیارهای مورد مطالعه دو ژئوسایت، ارزش مکمل با 27 درصد دارای بیشترین اهمیت و ارزش آموزشی با 13 درصد دارای کمترین اهمیت است. در نهایت هر دو ژئومورفوسایت دارای پتانسیل نادر جهت ارتقا ژئوتوریسم و اقتصاد منطقه هستند؛ اما به دلیل نبود برنامه ریزی و مدیریت کافی، نبود آموزش (جهت فرهنگ سازی بین مردم)، کمبود امکانات حفاظتی و رفاهی هر دو ژئوسایت با نقاط ضعف های روبه رو هستند که در صورت بهبود این نکات می توانند به یک ژئوتوریسم پایدار موفق دست یابند.