افت آب زیرزمینی یکی از مهمترین مسائل و چالش های پیش رو در زمینه کاهش ذخأیر آبی در همه جوامع انسانی است که سبب ایجاد مشکلات عدیده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در مکان های مختلف می شود. شناسایی عوامل مؤثر بر روی افت آب زیرزمینی و اتخاذ تدابیر درست کارشناسانه و به موقع نسبت به آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این مخاطره محیطی است. در این راستا مطالعه حاضر بر آن بوده است به واکاوی نگرش جامعه به مخاطره افت سطح آب زیرزمینی و علل آن در دشت دهگلان در استان کردستان بپردازد. جامعه آماری این پژوهش شامل بهره برداران در بخش کشاورزی در روستاهای پنج دهستان شهرستان دهگلان که دارای چاه های پیزومتری می باشند، هستند. همچنین کارشناسان متخصص در حوزه مربوطه را نیز در برمی گیرد. تمام نمونه های مورد بررسی بر اساس روش کوکران و به شیوه تصادفی-طبقه ای با فن انتساب متناسب، به تعداد 100 نمونه از میان کشاورزان (بهره برداران) در دهستان های حومه دهگلان، ئیلاق جنوبی، سیس و قروچای و تعداد 15 نفر از میان کارشناسان که به شیوه هدفمند و تمام شماری، انتخاب شدند. نحوه جمع آوری اطلاعات با فن پیمایشی- اکتشافی و به شیوه آمیخته (کمی و کیفی)، و با رویکرد پراگماتیسمی انجام گرفته است. بنابراین در فاز کیفی با انجام مصاحبه نیمه ساختارمند، عوامل مؤثر بر افت سطح آب زیرزمینی شناسایی گردید و پس از تدوین پرسشنامه محقق ساخته و تایید روایی آن بر اساس نظر اساتید گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه کردستان و پایایی آن نیز در روش آلفای کرونباخ برابر با 85 درصد تأیید گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از الگوریتم ها و توابع کاربردی در نرم افزار ARCGIS، شامل IDW و همچنین از آمارتوصیفی و استنباطی (آزمون T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام)، در نرم افزار SPSS، و برای سنجش نظرات کارشناسان از روش های تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (FTOPSIS) و مدل تحلیلی شبکه های عصبی (MLP)، استفاده گردید. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر نشان داد که مهمترین عوامل مؤثر بر افت سطح آب زیرزمینی در دشت دهگلان از نظر بهره برداران مربوط به مؤلفه ی زیرساختی است. همچنین مهمترین مؤلفه از نظر کارشناسان در افت سطح آب زیرزمینی در دشت دهگلان، مؤلفه های اجتماعی و فرهنگی است. بنابراین دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که افت سطح آب زیرزمینی بیشترین میزان تأثیر را بر تاب آوری اجتماعی روستائیان دارد. از این رو نتایج این پژوهش می تواند در برنامه ریزی و مدیریت مخاطرات محیطی مورد استفاده مدیران و برنامه ریزان واقع شود.
