یکی از مهم‌ترین گروه‌های ارائه‌دهنده حمایت اجتماعی برای افراد دارای اعتیاد در مراحل ترک، خانواده‌های آنان است و به نظر با افزایش نقش اعضای خانواده در روند بهبودی از اعتیاد، پذیرش و ماندگاری درمان و نتایج مثبت درمانی افزایش می‌یابد. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل بازدارنده و تسهیل‌کننده خانوادگی درمان اعتیاد بود. بر اساس یک مطالعه کیفی پدیدارشناسی توصیفی تجارب زیسته 19 نفر از افراد دارای اعتیاد که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند از بین افراد مراجعه‌کننده به کلینیک‌ها و مراکز ترک اعتیاد شهرستان سنندج در سال 1402 انتخاب شده بودند از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع‌آوری و بازنویسی گردید و با روش هفت مرحله‌ای کلایزی مورد تحلیل قرار گرفت. جهت حصول دقت در مطالعه از روش‌های مقایسه مدام، مرور مدام متن مصاحبه‌ها، یادداشت‌های در عرصه و تأیید مطالب توسط شرکت‌کنندگان و متخصصان استفاده شد. بر اساس نتایج، عوامل تسهیل‌کننده خانوادگی در چهار مضمون اصلی که عبارت‌اند از: «خودنگری‌های منفی تسهیل‌کننده درمان، حمایت‌های خانوادگی، خانواده بالنده و مشارکت خانواده در فرایند ترک» به دست آمد و عوامل بازدانده خانوادگی ترک نیز در چهار مضمون اصلی که عبارت‌اند از: «خودنگری‌های منفی بازدارنده درمان، خانواده آشفته، الگوهای ارتباطی منفی فرد-خانواده و ناکارآمدی خانواده در فرایند ترک» شناسایی گردید. بر اساس این یافته‌ها خانواده می‌تواند با کاهش عوامل خطر یا تسهیل عوامل محافظتی و برعکس با افزایش تنش و ایجاد مشکلات در درمان اعتیاد مؤثر باشد متخصصان حوزه سلامت روان می‌توانند از یافته‌های پژوهش حاضر در شناسایی عوامل بازدارنده و تسهیل-کننده خانوادگی جهت مورد هدف قرار دادن در مداخلات خود استفاده کنند.
