گندم در زندگی مردم ایران به عنوان اصلی ترین ماده غذایی نقش بسیار اساسی دارد. این محصول در کشور به عنوان مهمترین محصول استراتژیک مطرح است. از این رو هر گونه تلاش در راه افزایش تولید محصول با هدف دستیابی به خودکفایی در زمینه تولید گندم همواره مورد توجه بوده است. یکی از این راه ها، کاهش ضایعات حین برداشت محصول می باشد. تنظیمات صحیح و مناسب کمباین در عملیات برداشت می تواند تأثیر چشمگیری درکاهش ضایعات زمان برداشت و در نتیجه افزایش تولید به صورت غیرمستقیم داشته باشد. هدف مطالعه حاضر، بررسی و برآورد میزان ضایعات و زیان های ناشی از عدم تنظیمات صحیح کمباین در گندم زارهای شهرستان دیواندره در استان کردستان است. به منظور جمع آوری اطلاعات لازم، از جامعه آماری کمباین داران بخش مرکزی شهرستان دیواندره تعداد 30 کمباین در قالب نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و داده های لازم از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری و میزان ضایعات در زمان برداشت محصول برای سال 1397 به دست آمد. به صورت مشخص، عملکرد مزرعه و ضایعات طبیعی و ضایعات کمباینی برای کمباین جاندیر 1055 در حال کار در مزارع محاسبه شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل و بررسی شد و تأثیر فاکتورهایی مانند تنظیمات کمباین، زمان برداشت، رقم محصول، وجود کابین راننده بر روی تلفات طبیعی و تلفات کمباینی صورت گرفت. نتایج نشان داد، میانگین کل تلفات برداشت گندم در کمباین-های مورد بررسی، برابر 78/7 درصد بوده است. از این میزان، سهم ضایعات طبیعی و کمباینی به تر تیب برابر 01/2 و 77/5 درصد برآورد گردید. بیشترین و کمترین درصد ضایعات کمباینی به ترتیب مربوط به افت انتها (04/3 درصد) و افت بدنه (77/1 درصد) کمباین تعلق دارد. بر اساس نتایج برداشت محصول در زمان صبح موجب کاهش ضایعات می شود. محاسبه و مقایسه ریزش و ضایعات محصول در میان ارقام مختلف گندم منطقه نشان داد، رقم "ریژاو" در مجموع کمترین ضایعات را داشته است. برآورد زیان اقتصادی ناشی از ضایعات گندم در مرحله برداشت در طی یک سال برای شهرستان دیواندره بالغ بر 89 میلیارد ریال و در سطح استان 628 میلیارد ریال است؛ و این نشان دهنده اهمیت تنظیمات صحیح کمباین و روش های مناسب مدیریت کاهش ریزش و ضایعات گندم است.
