سرعت امواج فشاری و برشی در سنگ جزو مهم ترین پارامترهای مورد نیاز در تحلیل های مربوط به مهندسی معدن، عمران، مکانیک سنگ و زلزله می باشد. یکی از پارامترهای تاثیرگذار بر سرعت موج در عملیات صحرایی، فشار (عمق) روباره است که خود متأثر از خصوصیات لیتولوژیکی مانند اندازه ذرات، چگالی، تخلخل، فشار محصورکننده، جهت گیری ذرات و غیره است. بنابراین، با ارزیابی تأثیر فشار روباره که ناشی از عمق روباره و فضاهای خالی موجود در سنگ است به نوعی تأثیر غیرمستقیم پارامترهای فوق در میزان سرعت امواج را می توان در نظر گرفت. بر این اساس در تحقیق حاضر، رابطه میان عمق روباره و سرعت امواج فشاری و برشی در حالت های خشک و اشباع مورد ارزیابی قرارگرفته است. بدین منظور، ابتدا نمونه های مربوط به سنگ های شیست، فیلیت و ماسه سنگ حاصل از عملیات مغزه گیری در عمق های مختلف از سد آزاد مریوان تهیه گردید. سپس، پارامترهای تخلخل و سرعت امواج اولتراسونیک (امواج برشی و فشاری) این نمونه ها در حالت های خشک و اشباع در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. با استفاده از تحلیل های آماری انجام گرفته بر روی داده حاصله، روابط بین سرعت امواج و عمق روباره در حالت های خطی، چند جمله ای درجه دو، لگاریتمی، نمایی و توانی توسعه داده شد. سپس، رابطه ای با بیشترین مقدار شاخص ضریب تصمیم گیری (R2) به عنوان رابطه بهینه برای تعیین سرعت امواج فشاری و برشی در حالت های خشک و اشباع با استفاده از پارامتر عمق روباره پیشنهاد گردید. در ادامه با بررسی رابطه عمق-سرعت موج در تخلخل های مختلف مشخص گردید که با افزایش تخلخل، تاثیر عمق روباره بر سرعت امواج بیشتر خواهد شد، هرچند که این تاثیر برای موج فشاری بیشتر از موج برشی است. در نهایت به منظور اعتبارسنجی روابط پیشنهادی، نتایج حاصله با نتایج روابط قبلی و همچنین با داده های واقعی مقایسه گردید. بر این اساس، مشخص گردید که دقت روابط پیشنهادی بالاتر از روابط قبلی بوده و همچنین نتایج این روابط تطابق بسیار خوبی با داده های واقعی دارد. با در نظر گرفتن نتایج فوق، می توان نتیجه گرفت که روابط پیشنهادی در این تحقیق قابلیت خوبی در تعیین سرعت امواج اولتراسونیک در هر دو حالت خشک و اشباع دارند و می توان از آنها به عنوان روشی غیر مستقیم برای تعیین سرعت امواج در اعماق مختلف زمین استفاده کرد که باعث صرفه جویی در هزینه و زمان می شود.
