هدف اصلی اصلاح دام بهبود شایستگی ژنتیکی حیوانات به منظور افزایش بازدهی تولید در نسل های آینده است. صفات تولیدی (شیر، چربی و پروتئین) از مهمترین صفاتی هستند که بازده اقتصادی گاوهای شیری را تحت تاثیر قرار می دهند. ارزیابی ژنتیکی و برآورد روند تغییرات ژنتیکی برای بازنگری و بررسی میزان موفقیت برنامه های اصلاحی اجرا شده ضروری است. روند ژنتیکی بیانگر میزان پیشرفت ژنتیکی حاصل شده در میانگین ارزش های اصلاحی حیوانات برای صفات مورد نظر در طی زمان است. مناسب ترین روش ارزیابی ژنتیکی و پیش بینی ارزش های اصلاحی استفاده از روش بهترین پیش بینی نااریب خطی (BLUP) می باشد. در این تحقیق از اطلاعات و داده های صفات تولیدی گاوهای هلشتاین که توسط مرکز اصلاح نژاد دام کشور جمع آوری شده بود، استفاده شد. صفات تولیدی شامل رکوردهای دوره اول شیردهی شامل مقادیر شیر تولیدی، چربی و پروتئین بود. تمامی رکوردهای مورد استفاده بر اساس 305 روز شیردهی و دوبار دوشش در روز تصحیح شده بودند. ارزیابی ژنتیکی و پیش بینی ارزش های اصلاحی با استفاده از مدل حیوانی چند متغیره و نرم افزار Matvec 1.03 انجام شد. روند ژنتیکی به صورت تابعیت خطی بهترین پیش بینی نااریب خطی ارزش های اصلاحی حیوانات بر سال تولد برآورد گردید. روند ژنتیکی تولید شیر، مقدار چربی و مقدار پروتئین به ترتیب 81/2 ± 84/33 ، 05/0±64/0 و 08/0±00/1 کیلوگرم در سال بود. روند ژنتیکی برآورد شده برای صفات تولیدی در همه موارد مثبت و معنی دار بود (01/0>P). نتایج این پژوهش نشان می دهد که پیشرفت ژنتیکی صفات تولیدی گاوهای هلشتاین ایران قابل توجه است و این پیشرفت در صفت شیر تولیدی نسبت به صفات چربی و پروتئین بیشتر بوده است، که می تواند به علت تاکید بیشتر برنامه های اصلاحی اجرا شده بر این صفت باشد.
