زنبور عسل غربی (Apis mellifera) به عنوان حشره اصلی مورد استفاده جهت گرده افشانی محصولات کشاورزی شناخته شده است. گرده گل منبع اصلی پروتئین‌ها، لیپیدها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است و برای تغذیه، توسعه بچه‌دهی و تولید مثل ضروری است. همچنین نقش کلیدی در رشد مناسب نوزاد و تغذیه زنبورهای جوان و همچنین عملکرد غدد و تخمدان ها و تشکیل چربی بدن دارد. طبق آمارهای غیررسمی نژادهای زنبوعسل ایرانی، نژاد وارداتی کارنیولان و هیبرید ایرانی×کارنیولان بیشترین فراوانی را در صنعت پرورش زنبورعسل ایران به خود اختصاص داده‌اند. هدف پژوهش حاضر مقایسه عملکرد نژاد ایرانی با نژاد کارنیولان و هیبرید ایرانی×کارنیولان از لحاظ صفت گرده‌آوری بود. به این منظور، در پایان فصل زمستان‌گذرانی سال 1399 از هر نژاد تعداد 8 کلنی انتخاب و کندوها از نظر ذخیره عسل وگرده، تعداد قاب و جمعیت اولیه همسان‌سازی شدند. ثبت مشاهدات صفات گرده‌افشانی و جمع‌آوری گرده به صورت هفتگی و در طی بهار 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد. نتایج نشان داد برای صفت جمع‌آوری گرده، هیبرید ایرانی×کارنیکا نسبت به نژادهای والدینی به طور معنی‌داری برتری داشت (p<0.05). این مساله به سبب هتروزیس، خاصیت تکمیل کنندگی نژادی و استفاده از کلنی‌های برتر نژاد ایرانی در لاین پدری بود. نژاد زنبورعسل ایرانی، در مقایسه با نژاد کارنیولان عملکرد مناسب و مطلوبی برای جمع آوری گرده و رفتار گرده افشانی از خود نشان داد (p<0.05). این نتیجه احتمالا به دلیل سازگاری نژاد زنبورعسل ایرانی با اقلیم و پوشش گیاهی منطقه محل پرورش و زیستگاه باشد. مدیریت حمایت از گونه های بومی با راندمان گرده افشانی بالا و رفتار مزرعه‌روی موثر، گرده افشانی محصولات را بهبود می‌دهد. نتایج آمار توصیفی نشان داد زنبورعسل ایرانی در اکثر صفات تنوع زیادی دارد که نشان دهنده ظرفیت ژنتیکی این نژاد برای برنامه‌های اصلاح‌نژادی و انتخاب ژنتیکی درون نژادی است.
