هدف: انتخابهای طبیعی و مصنوعی باعث تغییر در فراوانی آللی در بین جمعیتها شده و به صورت مداوم الگوهای قابل شناسایی را بر روی سطح ژنوم طی فرآیند اهلیسازی برجای میگذارند. اطلاعات کمی در خصوص تفاوتهای ساختارهای ژنتیکی در نژادهای اسب بومی ایران که منتج از فشارهای انتخابی هستند وجود دارد. بنابراین، در این مطالعه با استفاده از اطلاعات چهار نژاد اسب بومی شامل ترکمن (29 نمونه)، کاسپین (21 نمونه)، کرد (67 نمونه) و اصیل ایرانی (52 نمونه) به بررسی تنوع ژنتیکی پرداخته شد. مواد و روش‌ها: برای این منظور سه روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA)، پیوستگی مجاور (NJ) و اختلاط جمعیتی مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه با کمک ادغام سه روش مختلف شناسایی نشانههای انتخاب شامل TajimaD، تنوع نوکلئوتیدی (pi) و درجه هاپلوتایپی یکپارچه (iHS) اقدام به شناسایی ردپاهای انتخاب در این نژادها گردید. برای ادغام نتایج مختلف این سه روش، از چهارچوب ترکیب همبسته سیگنال های چند گانه استفاده گردید. نتایج: تمام روش های مورد استفاده برای بررسی ساختار ژنتیکی، به خوبی این چهار نژاد را از هم جدا نموده و یک الگوی مرتبط با منشاء جغرافیایی را برای تنوع ژنتیکی آنها نشان داد. با ترکیب روشهای مختلف شناسایی نشانههای انتخاب، تعداد زیادی از ژنهای تحت تاثیر فشار انتخاب در هر چهار نژاد شناسایی گردید. این ژنها با مسیرهای خاص GO و نواحی مرتبط با QTL در ارتباط بودند. تعداد 16 ژن مشترک در بین چهار نژاد به عنوان ژن های کاندید انتخاب شناسایی گردید. بعلاوه، در هر چهار نژاد تحت بررسی تعداد 11 نوع QTL مشترک شناسایی گردید که به دسته صفات مرتبط با سازگاری، شایستگی از طریق نقصهای ژنتیکی و یا رفتاری و ظاهری قابل تقسیم بودند. نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج بدست آمده در این تحقیق می تواند در درک بهتر فرآیند انتخاب طبیعی و مصنوعی در اسبهای ایران کمک نماید. همچنین این تحقیق به درک بهتر تفاوتهای ژنتیکی بین نژادهای اسب بومی ایران کمک نموده که می تواند در یافتن بهترین راه حل برای حفظ و بهبود تنوع ژنتیکی کمک شایانی نماید.
