محمد رزم کبیر

زنبور عسل نقش بسیار مهمی در حفظ محیط زیست گیاهی ایفا می کند، به طوریکه در صورت نبود این حشره بسیاری از گیاهان از بین رفته و در نتیجه کره زمین برای زندگی و ادامه بقای سایر جانوران و انسان ها غیر ممکن می شد. این مطالعه با هدف تعیین تفاوت های موجود میان زنبورهای شمال(کردستان) عراق و شمال غرب ایران از نظر مورفولوژیکی و مولکولی انجام گرفت. تعداد 228 نمونه جهت مطالعات مورفولوژی بال زنبور عسل و تعداد 170 نمونه جهت آنالیز RFLP مورد استفاده قرار گرفت. صفات مورفولوژیکی شامل طول و عرض بال های جلو و عقب، شاخص کوبیتال و اندازه زاویه های A4، D7 و G18 بود. استخراج DNA با استفاده از روش HotSHOT انجام گرفت. برای هضم آنزیمی محصولات PCR حاصل از تکثیر دو ژن COI و COII از دو آنزیم TaqI و XbaI استفاده شد. نتایج حاصل از هضم آنزیمی با TaqI نشان داد که تمام زنبورها از گونه ی Apis mellifera بودند، اما هضم آنزیمی با XbaI نشان داد که نمونه های قندیل، کاروخ، کلار و قره داغ از زیرگونه ی mellifera و نمونه های شاره زور، هریر، ئاکری و شمال غرب ایران ترکیبی از زیرگونه های meda، carnica، carpatica، caucasian و ligustica بودند. همچنین آنالیز مورفولوژیکی بال ها نشان داد که زنبورهای ایران طول بال جلو و شاخص کوبیتال بیشتری در مقایسه با زنبورهای عراق داشتند، اما زاویه ی A4 در بال زنبورهای جمع آوری شده از عراق بیشتر بود (01/0>p). همچنین زنبورهای ناحیه ی قندیل از لحاظ طول بال عقب و زاویه های A4 و G18 بیشترین مقادیر را نشان دادند (01/0>p).