مهتاب پیرباوقار

آشکارسازی و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی از جمله نیازهای مدیریت منابع طبیعی و ارزیابی تغییرات اکوسیستم به شمار می آیند. هدف این تحقیق، پایش تغییرات کاربری اراضی در گذشته و بررسی امکان پیش بینی آن در آینده با استفاده از مدلساز تغییر زمین (LCM) در بخش غربی شهرستان مریوان است. در این تحقیق، تصاویر سنجنده های TM لندست 5 سال 1368، ETM+ لندست 7 سال 1379 و TM لندست 5 سال 1390 تجزیه و تحلیل شد. تصاویر هر سه مقطع زمانی به چهار طبقه جنگل، کشاورزی، منابع آبی و مناطق انسان ساخت طبقه بندی شد. پیش بینی وضعیت کاربری اراضی برای سال 1390، با استفاده از نقشه های کاربری سال های 1368 و 1379 و به کمک مدل LCM و بر پایه شبکه های عصبی مصنوعی و زنجیره مارکوف انجام گرفت. به این منظور از متغیرهای مکانی فاصله از جاده و مناطق مسکونی، فاصله از حاشیه جنگل، ارتفاع و جهت نیز به عنوان عوامل موثر بر تغییرات در شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. بنابر نتایج، در طول دوره 1368-1390، 1234 هکتار جنگل با نرخ 21/0 درصد در سال تخریب شده است. همچنین مناطق انسان ساخت، با نرخ سالیانه 5/7 درصد به مقدار 64/2 درصد (924 هکتار) نسبت به سطح اولیه خود توسعه یافته و اراضی کشاورزی با 1066 هکتار افزایش و 777 هکتار کاهش، در مجموع 289 هکتار افزایش داشته است. برای ارزیابی صحت پیش بینی مدلساز، نقشه های کاربری اراضی پیش بینی شده و واقعی به طور کامل و همچنین نقشه های تغییرات آن ها با هم مقایسه شد. صحت کلی و ضریب کاپای نقشه پیش بینی شده بسیار زیاد و به ترتیب 96 درصد و 92 درصد بود، ولی شاخص کاپای تغییرات جنگل، کشاورزی و مناطق انسان ساخت به نسبت کم و به ترتیب 37 درصد، 50 درصد و 48 درصد محاسبه شد که نشان دهنده ناهمخوانی مکان تغییرات واقعی و پیش بینی شده ودرنتیجه پیش بینی به نسبت ضعیف تغییرات کاربری اراضی با رویکرد مورد استفاده در منطقه تحقیق است. بررسی نقش دیگر متغیرهای موثر بر تغییرات مانند تیپ های خاک وج نگل و اطلاعات اقتصادی- اجتماعی برای بهبود عملکرد مدل توصیه میشود.