محمد مجدی

سیاهدانه (.Nigella sativa L)، متعلق به خانواده آلاله، گیاهی یکساله و دیپلویید (2n=2x=12) و یکی از گیاهان مهم دارویی است که انواع متعددی از متابولیت های ثانویه گیاهی از جمله ترپن ها را تولید می کند. این مطالعه با هدف بررسی امکان القاء و بهینه سازی رشد ریشه های مویین، و همچنین به منظور بهینه سازی شرایط القای تشکیل کالوس و باززایی مستقیم و غیرمستقیم در سیاهدانه انجام گرفت. برای این هدف انواع مختلف ریزنمونه (ساقه، ریشه و برگ) از گیاهچه های30 روزه و سویه های ATCC15834 و A4 آگروباکتریوم رایزوژنز مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج نشان داد که سویه ATCC، ریزنمونه ساقه با غلظت باکتریایی (8/0) به عنوان مناسب ترین فاکتورها برای القای ریشه مویین انتخاب شدند. مدت زمان آلودگی (20، 25، 30 و 35 دقیقه) و هم کشتی (24، 48 ،72 و 96 ساعت) ریزنمونه ها با باکتریATCC نیز بررسی شد. به منظور رشد و تکثیر مناسب ریشه ها از محیط کشت MS 1/2 استفاده شد. اما مرحله دوم این پروژه باززایی غیرمستقیم گیاه سیاهدانه به روش کالوس زایی بود، پس از رشد گیاهچه ها به منظور القای کالوس از ریزنمونه های بذر، ریشه، ساقه و برگ به قطر 5/0 سانتیمتر استفاده شد. ریزنمونه های مذکور روی محیط کشتMS 1/2حاوی غلظت های مختلف هورمون در 6 سطح تیمار متفاوت ](2 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + 1/0 میلی گرم بر لیتر BA)، (4 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + 1/0 میلی گرم بر لیتر BA)، (2 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + 5/0 میلی گرم بر لیتر BA)، (4 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + 5/0 میلی گرم بر لیتر BA)، (5/0 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + 5/0 میلی گرم بر لیتر BA)، و (5/0 میلی گرم بر لیتر D-2,4 + صفر میلی گرم بر لیتر BA)[ کشت شدند. نمونه ها ی کشت شده درون شیشه ای به صورت مداوم ارزیابی شدند و تعداد ریزنمونه هایی که کالوس تولید کردند شمارش شده و درصد کالوس زایی برای هر تیمار و هر ریزنمونه به طور جداگانه محاسبه گردید. محیط کشت استفاده برای باززایی، محیط کشت پایه ایMS 1/2 با سطوح مختلف هورمون های BA و KT استفاده شد.