محمود کوشش صبا

گوجه‌فرنگی دومین سبزی مهم در باغبانی و یکی از پرطرفدارترین و اقتصادی‌ترین سبزی‌های مهم در جهان است. خسارت سرمایی در محصولات باغی سبب بروز ویژگی‌های نامطلوب از جمله رسیدن غیرطبیعی و قهوه‌ای شدن میوه می‌گردد که نتیجه آن ایجاد اثرات منفی بر بازارپسندی محصولات و زیان اقتصادی می‌باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر اسید فولیک بر کاهش آسیب سرمازدگی و افزایش ماندگاری میوه گوجه‌فرنگی انجام شد. در این مطالعه گوجه‌فرنگی رقم 4129 از گلخانه تجاری در دو مرحله سبز بالغ (GM) و رسیده کامل (FR) تهیه و به آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان منتقل شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل با 2 عامل (تیمار فولیک اسید در سه سطح و زمان نگهداری در 6 سطح) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گردید. میوه‌های هر مرحله به سه گروه تقسیم شد و هر یک از گروه‌ها یکی از تیمارهای زیر را دریافت کرد: تیمار اول غوطه‌وری در آب مقطر به مدت 10 دقیقه به عنوان شاهد، تیمار دوم غوطه‌وری در محلول سه میلی‌گرم در لیتر فولیک اسید به مدت 10 دقیقه و تیمار سوم غوطه‌وری در محلول شش میلی-گرم در لیتر فولیک اسید به مدت 10 دقیقه. بعد از اعمال تیمارها، میوه‌ها در سردخانه با دمای چهار درجه سلسیوس نگهداری شدند. نمونه‌‌برداری در زمان‌های 0، 5، 10، 15، 20 و 25 روز بعد از نگهداری در سردخانه صورت گرفت. نتایج نشان داد که اثر تیمار اسید فولیک بر مواد جامد محلول کل، سفتی، کاهش وزن، سرمازدگی، ویتامین ث، محتوای فنول، ظرفیت ضد اکسایشی، محتوای مالون دی آلدئید (MDA)، محتوای پرولین، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز (APX)، فعالیت گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و شاخص رنگ میوه گوجه‌فرنگی سبز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (001/0>P). اثر تیمار اسید فولیک بر کاهش وزن، سرمازدگی، ظرفیت ضد اکسایشی، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، فعالیت آنزیم پراکسیداز (POD)، محتوای مالون دی آلدئید (MDA)، محتوای پرولین، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز (APX) و فعالیت گلوتاتیون ردوکتاز (GR) میوه گوجه‌فرنگی قرمز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود (001/0>P). اثر تیمار اسید فولیک بر اسیدیته قابل تیتراسیون، pH، فعالیت SOD و فعالیت POD میوه گوجه‌فرنگی سبز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار نبود (001/0<P). اثر تیمار اسید فولیک بر اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول کل، سفتی، pH، ویتامین ث و شاخص رنگ محتوای فنول میوه گوجه‌فرنگی قرمز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار نبود (001/0<P). بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان بیان کرد که اسید فولیک می‌تواند به عنوان یک تکنولوژی توانمند برای کاهش آسیب سرمازدگی و ماندگاری در میوه گوجه‌فرنگی مورد استفاده قرارگیرد. تأثیر تیمار اسید فولیک در کاهش آسیب سرمازدگی در میوه گوجه‌فرنگی می‌تواند به افزایش انسجام غشای سلولی در اثر کاهش فعالیت آنزیم‌های SOD، POD، APX، GR و کاهش پراکسیداسیون غشای سلولی مربوط باشد که با کاهش میزان نشت یونی و مالون‌دی‌آلدئید همراه می‌باشد. افزایش میزان پرولین در میوه‌های تیمار شده با اسید فولیک نیز می‌تواند دلیلی بر افزایش مقاومت به سرمازدگی در میوه‌ها باشد.