یکی از مهمترین مشکلات جهان امروز آلودگی خاکها و محیط زیست می باشد. مدیریت حاصلخیزی خاک از طریق استفاده از کودهای بیولوژیکی یکی از اجزای حیاتی کشاورزی پایدار می باشد. در سیستم کشاورزی پایدار استفاده از منابع تجدیدپذیر که حداکثر منفعت اکولوژیکی و حداقل ضرر زیست محیطی را داشته باشد، امری اجتناب ناپذیر است. یکی از راههای دستیابی به این هدف استفاده از کودهای بیولوژیکی می باشد. کودهای بیولوژیکی شامل موجودات ذرهبینی مانند باکتریها ( ریزوبیوم، ازتوباکتر، آزوسپریلیوم و...)، قارچها ( میکوریزا و...) و جلبکها( جلبکهای سبز آبی) میباشند که قابل استفاده برای اغلب گیاهان زراعی به منظور فراهم کردن سه عنصر غذایی نیتروژن، فسفر و روی میباشند. برخی از این موجودات ذرهبینی قادر به تثبیت نیتروژن اتمسفری بوده و برخی نیز فسفر نامحلول در خاک را به شکل محلول و قابل استفاده گیاه در میآورند. استفاده از کودهای بیولوژیکی در سیستمهای مختلف کشاورزی ممکن است به ترتیب 40-20 و 20-10 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و فسفر را در یک فصل زراعی در اختیار گیاه قرار دهند. برخی از مزایای استفاده از کودهای بیولوژیکی به شرح ذیل میباشند: افزایش عملکرد محصول به میزان 20 تا 30 درصد، جایگزین کودهای شیمیائی فسفره و نیتروژنه به میزان 25 درصد، تحریک رشد گیاه، افزایش حاصلخیزی طبیعی خاک به واسطه تحریک سیستم بیولوژیکی خاک و محافظت از خاک در مقابل خشکی و برخی بیماریها. اگرچه پتانسیل استفاده از کودهای بیولوژیکی در سیستمهای تولید محصول به خوبی شناخته شده است اما دلایل عمده استفاده کمتر از این نوع کودها، عبارتند از: عدم حمایت صنعتی، فقدان وجود یک سیستم کنترل کیفی مؤثر، عدم توسعه ماشینآلات مورد نیاز و ناکافی بودن تحقیقات پایه در این زمینه. هدف اصلی این مقاله معرفی و تشریح جنبههای مختلف استفاده از کودهای بیولوژیک می باشد با این امید که استفاده از آنها در سیستمهای تولید محصول افزایش یابد.
