محمود کوشش صبا

پوسیدگی یکی از مهم‌ترین عوامل ضایعات پس از برداشت محصولات باغبانی است که به دلیل محتوی رطوبتی بالا مستعد پوسیدگی هستند. دلیل پوسیدگی عمدتاً قارچ بوده و در توت فرنگی و بسیاری از محصولات، کپک خاکستری باعث پوسیدگی و ضایعات پس از برداشت می‌شود. استراتژی‌های مختلفی برای کنترل پوسیدگی به کار می‌رود که یکی از جدیدترین این روش‌ها، کنترل زیستی است. مخمرها به عنوان یک عامل زیستی در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. ابتدا تعدادی ایزوله مخمر آبزی از مناطق مختلف آب‌های غرب کشور جداسازی شدند. توانایی آن‌ها در کنترل رشد عامل کپک خاکستری (Botrytis cinerea L.) در شرایط درون شیشه‌ای مورد مطالعه قرار گرفت. از بین 31 ایزوله، دو ایزوله که بیشترین توانایی بازدارندگی رشد قارچ عامل بیماری را داشتند، انتخاب شدند. بعد از تعیین توالی ایزوله‌های جداسازی شده، شناسایی آن‌ها صورت گرفت و بر اساس داده‌های مولکولی و مورفولوژیکی شباهت بالایی به Debromayses hansenii (D. h) و Yarrowia lipolytica (Y. l) نشان دادند. در مرحله بعد توانایی تولید ترکیبات ضد میکروبی مخمر با آزمون‌ها متابولیت فرار و غیر فرار ارزیابی شد. نتایج نشان داد هر دو مخمر توانایی تولید متابولیت‌های فرار و غیر فرار مؤثر در کنترل عامل بیماری را دارند. در آزمایش بعدی توانایی استقرار این ایزوله‌ها در سطح میوه توت فرنگی استریل شده مورد مطالعه قرار گرفت. سپس توانایی آن‌ها در کنترل پوسیدگی کپک خاکستری در سطح میوه مایع کوبی شده با عامل پوسیدگی ارزیابی شد. نتایج بیانگر توانایی استقرار مخمرها و سازگاری آن‌ها با سطح میوه توت فرنگی بود. همچنین هر دو مخمر توانایی کنترل پوسیدگی میوه را داشتند. اثرات تیمار مخمرها به صورت انفرادی و ترکیبی در سطح میوه معمولی (استریل نشده) بر پوسیدگی میوه، جمعیت میکروبی سطح میوه و خصوصیات بیوشیمیایی در دو دمای نگهداری 20 و 4 درجه سلسیوس مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنجایی که آلودگی میوه به قارچ B. cinerea ممکن است در مرحله تولید اتفاق بیفتد، بنابراین اگر کنترل آن از این مرحله آغاز شود به میزان قابل توجهی می‌توان ضایعات ناشی از پوسیدگی پس از برداشت را کاهش داد. به این منظور در آزمایش بعدی مخمر Y. l به عنوان عامل کنترل زیستی قارچ B. cinereaقبل از برداشت استفاده شد. نتایج بیانگر استقرار مناسب مخمر در سطح برگ و میوه توت فرنگی در شرایط گلخانه بوده و به طور مؤثر بیماری کپک خاکستری را کنترل کرد. به‌طور کلی به نظر می‌رسد استفاده از مخمرها به عنوان روشی مناسب جهت کنترل پوسیدگی در توت فرنگی در آینده خواهد بود.