مهدی کرد

دشت اردبیل در شمال غرب ایران و در استان اردبیل قرار دارد. این دشت توسط ارتفاعاتی که بخشی از رشته کوه البرز هستند، احاطه شده و با وسعتی در حدود 990 کیلومتر مربع جمعیتی در حدود564000 نفر را در خود جا داده است. افزایش سریع تقاضای آب طی 25 سال گذشته در دشت اردبیل، منجر به بهره­برداری زیاد آب زیر­زمینی و در نتیجه افت سطح ایستابی به میزان بالغ بر 12 متر شده است. کاهش سطح آب زیر­زمینی علاوه بر کاهش ذخیره آبخوان، می­تواند صدمات جبران ناپذیری بر جا بگذارد. تنها در صورت مدیریت برداشت آب زیرزمینی این مسئله قابل کنترل خواهد بود. لذا هدف از این پژوهش، بهینه­سازی برداشت آب از این آبخوان به منظور جلوگیری از افت بیشتر سطح ایستابی و در صورت امکان، جبران کاهش ذخیره آن است. در این پژوهش بر اساس پروتکل مدل­سازی، ابتدا مدل مفهومی آبخوان دشت اردبیل تهیه گردید. بدین منظور پایگاه داده­ای، شامل داده­های کیفی و کمی در محیط ArcGIS تشکیل و روش­های کریجینگ و منطق فازی برای تهیه انواع نقشه­های پهنه­بندی، به کار رفتند. پس از تعیین هندسه آبخوان، پارامتر های ورودی و خروجی، سیستم جریان آب زیر زمینی و پارامتر های هیدرولیکی، از کد Modflow 2005 به وسیله نرم افزار PMwin8، برای مدل سازی جریان آب زیر زمینی در آبخوان دشت اردبیل استفاده شد. بعد از مدل سازی جریان آب زیر زمینی، بر اساس مقدار افت، آبخوان دشت اردبیل به پانزده بخش، زون بندی و پس از بهینه سازی توسط نرم افزار PEST، مقادیر برداشت مجاز محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده برای تعادل بخشی سطح ایستابی آبخوان، بیشترین بهره برداری مربوط به شرق آبخوان و کمترین بهره برداری مربوط به مرکز دشت می باشد.