محمد حسین قلی زاده

دراین پژوهش واکاوی تغییرات آغاز و پایان بارش و ضریب تغییرات آن در استان کردستان مورد واکاوی قرارگرفت. بدین منظور از داده های روزانه بارش ایستگاه های سینوپتیک در دوره آماری 1401- 1378استفاده شد. به منظور بررسی تغییرات درون سالانه‌ی بارش در ایستگاه‌های مورد مطالعه، میانگین بلندمدت بارش روزانه برای هر روز ژولیوسی سال تهیه شده است. با توجه به تغییرات بین سالانه‌ی بارش، انحراف معیار و درصد تغییرپذیری بارش روزانه نیز محاسبه گردید. تغییرات تاریخ آغاز و پایان بارش‌ها برای ایستگاه‌های استان به صورت جداگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که تاریخ آغاز و پایان بارش طی دوره مورد مطالعه در استان دچار تغییراتی شده است. شدت تغییرات برای تمام ایستگاه-های استان یکسان نیست اما از سال 1386 تغییرات قابل مشاهده‌ای در بارش‌های استان رخ داده است. تاریخ آغاز و پایان بارش در سطح استان به تبعیت از رژیم بارشی ایستگاه‌ها از شرق به غرب تغییرات زیادی را تجربه کرده است. به عبارتی دیگر بارش در مناطق غربی و شرقی استان تفاوت چشمگیری دارد. تحلیل پراکنش میانگین بارش روزانه نشان داد که میانگین بارش در بیشتر ایستگاه‌های استان کمتر از 5 میلی است، تنها ایستگاه مریوان و بانه بارش بیشتر از 5 میلی متر را تجربه کرده‌اند. این در حالی است که انحراف معیار بارش استان کردستان بیشتر از 5 میلی متر است و در برخی مناطق به 10 میلی متر هم می رسد. درصد رخداد بارش در استان از آبان تا اردیبهشت در سطح استان بیشینه است. این شرایط بیانگر آن است که بارش‌های فراگیر استان طی آبان رخ می دهد و تا اواسط بهار تداوم می یابد. در بین ماه‌های سال درصد رخداد بارش در بهمن، اسفند و فروردین بیشتر از ماه‌های دیگر است. این شرایط برای ایستگاه‌های شرق و غرب استان یکسان نیست. در شرق استان اواخر زمستان و اوائل بهار مقدار بارش بیشتر از ماه‌های دیگر سال است. به طور کلی از غرب به شرق میانگین بارش کاسته شده است. همچنین تاریخ پایان بارش‌ها در بیشتر ایستگاه‌ها طی دهه اخیر اوایل خرداد بوده است که نسبت به دهه های قبلی حدود 20 روز زودتر خاتمه یافته است. تاریخ آغاز بارش‌ها نیز با تاخیر زمانی همراه شده است. به طور کلی پایان بارش‌ها در سطح استان بیشتر از تاریخ آغاز بارش دچار تغییرات زمانی شده است. بیشترین ضریب تغییرات آغاز بارش مربوط به جنوب استان است. تغییرات آغاز بارش در ایستگاه‌های بانه، مریوان و سنندج بیشتر است. بطوریکه تغییرات آغاز بارش در سطح استان از شمال به جنوب و از شرق به غرب افزایشی است. ضریب تغییرات بارش در ایستگاه بیجار با مقدار 8 درصد کمینه بوده است و بیشترین آن با 11 درصد مربوط به ایستگاه کامیاران است. به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تاریخ آغاز، پایان و طول دوره بارش استان تغییرات کاهشی چشمگیری را طی دوره مورد مطالعه تجربه کرده است.