مهدی حاتمی

پژوهش حاضر با هدف بررسی قاعده منع محاکمه مضاعف در حقوق عراق تطبیق با نظام کیفری ایران و دیوان کیفری بین المللی انجام شد. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی بود به این صورت که منابع مرتبط با پژوهش شناسایی و بعد از جمع آوری فیشبرداری از آنها انجام گرفت. نتایج نشان داد که در ماده ی 41 ،بند 4 ،قوانین مجازات کشور عراق شماره 444 سال 4191 ،به روشنی روی این موضوع تأکید میکند که از تشکیل دادگاه مضاعف یا مجازات مضاعف برای یک مخالف جلوگیری شود که به این صورت که برای کسی که گناهکار است و رأی دادگاه صادر شده باشد دیگر نباید برای او دادگاه تشکیل شود. در ادامه نتایج قاعده منع محاکمه و مجازات مجدد در اساسنامه دادگاههای کیفری بین المللی، اعم از نظامی، موقت و خاص و دایمی نیز پذیرفته شده است. تحولالت حقوق کیفری بین المللی نشان میدهد که احساسات عمومی جهانی، تمایلی به تکرار محاکمه و اجرای مجازات نسبت به رفتار مجرمانه واحد ندارد. صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی دایمی، تکمیلی است و بر این اساس، اگر دادگاههای ایران به طور کامل و با رعایت اصول دادرسی عادلانه، اقدام به رسیدگی کنند، دلیلی برای پذیرش صلاحیت دادگاه بین المللی وجود ندارد و در این صورت، محاکمه و مجازات مجدد منتفی است. اگر دادگاههای داخلی ایران، اصول دادرسی عادلانه را مراعات نکنند، دادگاه بین المللی خود را صالح به رسیدگی میداند. این اقدام دادگاه بین المللی موجب نقض قاعده منع محاکمه و مجازات نیست؛ زیرا رسیدگی دادگاه ملی، بدون رعایت اصول دادرسی شناخته شده بین المللی، محاکمه عادلانه و منصفانه تلقی نمیشود