زبان شناسی حقوقی از جمله حوزه های نوبنیاد و بینارشته ای است که به کاربرد رشته ی زبان-شناسی در محیط ها و مسائل قضایی از جمله: تشخیص هویت گوینده و نویسنده، بررسی آراء و متون قضایی، بررسی نامه های تهدیدآمیز، ویژگی های زبانی شاخص افراد در گفتار و نوشتار و غیره می پردازد. گواه نمایی ابزاری زبانی برای نشان دادن منبع خبر است که در معنای ثانویه ی خود برای نشان دادن صدق گفتار نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در پژوهش حاضر داده های موجود در سه پرونده ی کیفری از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی های انجام شده نشان داد که افراد متهم، شاهد و شاکی از آنجایی که خود شاهد ماجرا هستند، نسبت به وکلا و کارشناسان قضایی، بیشتر از زمان گذشته ی ساده استفاده می کنند. کاربرد گواه دست اول مانند فعل «دیدن» و زمان گذشته ی ساده، و سایر ساخت های گواه نما نمی تواند صحت اظهارات و دفاعیات متهمین را تضمین کند. زمان گذشته ی ساده، فعل «دیدن»، عبارت اشاره ای، ساخت گزارشی، فعل «شنیدن»، افعال شناختی، عبارت تأکیدی، افعال احساسی، سوگند خوردن و زمان حال کامل از جمله ساخت های گواه نمای مورد استفاده در این سه پرونده بودند. شایان ذکر است که کاربرد زمان حال کامل از سوی وکلا و کارشناسان محترم قضایی نشان دهنده ی این مطلب بود که این افراد خود شخصاً از نزدیک شاهد ماجرا نبوده اند و اطلاعات خود را از طریق سایر افراد و نتایج موجود به دست آورده اند. پژوهش حاضر در صدد است تا به این پرسش ها پاسخ دهد که چگونه بررسی ساخت های گواه نما می تواند صحت اظهارات متهمین را نشان دهد. همچنین، کاربرد و استفاده از ساخت های گواه نما چه تأثیری بر گوینده و شنونده ی کلام می توانند داشته باشند. در این پزوهش با محوریت قرار دادن ابزار زبانی گواه نمایی این مقوله ی زبانی را در بستری قضایی مورد تحلیل قرار دادیم و کاربرد آن را توسط افراد و اشخاص مختلف مورد ارزیابی قرار دادیم. نتایج بررسی ها نشان داد که اگرچه کاربرد گواه نمای دست اول در مراجع قضایی در اولویت قرار دارد و می توان گفتار و نوشتار افراد را از این منظر مورد ارزیابی قرار داد، اما تنها کاربرد گواه دست اول نمی تواند صدق اطلاعات را تضمین کند. نکته ی قابل ملاحظه این است که کارشناسان قضایی همین اطلاعات و اظهارات را مبنای بررسی خود قرار می دهند. بنابراین، تأیید یا عدم تأیید صحت این اطلاعات در نهایت با انجام بررسی های همه جانبه صورت می پذیرد. اما آنچه مسلم است این است که چنانچه افرادی که به عناوین مختلف در مراجع قضایی برای پاسخ گویی، دفاع و شکایت حاضر می شوند، بر اساس حدس و گمان صحبت نکنند و ادله ی شفاهی و کتبی خود را با استفاده از گواه دست اول و مستقیم بیان نمایند؛ چنین امری ممکن است به تخفیف مجازات و روشن شدن هر چه بیشتر حقیقت بیانجامد.
