شعرشناسی شناختی به‌عنوان یکی از شاخه‌های مطرح‌شده در علوم شناختی، به خواننده امکان می‌دهد تا با کمک ابزارها و عناصر سازندۀ متن به تحلیل آن بپردازد. از این‌رو، هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی عناصر سازندۀ شعر، گزیده‌ای از اشعار شیرکو بیکس با عنوان «معروف آقایی شعری موزون و بارانی جوان‌مرگ‌شده» از مجموعۀ «چراکانی سه‌ر هه‌له‌مووت» (چراغ‌هایی بر فراز قله) می‌باشد که با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس انگارۀ جهان‌های متن ورث (1999) انجام گرفته است. لایه‌های مختلف شعر شیرکو بیکس که با عزیمت از جهان متن اصلی به جهان‌های زیرشمول و سپس بازگشت به جهان متن اصلی همراه بود، مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که مهم‌ترین ویژگی اشعار وی، استفاده از اسامی خاص، استعاره‌های مفهومی و نیز کاربرد قید به‌عنوان مهم‌ترین عناصر جهان‌ساز در ساخت جهان‌های زیرشمول و جهان متن است. همچنین، استفاده از فرایندهای ذهنی در ساخت جهان‌های زیرشمول و استفاده از فرایندهای رابطه‌ای و مادی در ساخت جهان متن از مهم‌ترین گزاره‌های نقش‌گستر به‌شمار می‌روند. یافته‌ها حاکی از آن است که در گزیدۀ بررسی‌شده، علت گرایش به خواندن این اشعار در بسامد بالای جهان‌های زیرشمول آرزو و یکی‌شدن جهان گفتمان و جهان متن در یکدیگر و از میان‌برداشته‌شدن لایۀ میان آن دو است.
